Column 4 november 2017
Ik wil wel muziek maar geen luidsprekers
Niet schrikken, natuurlijk gaat deze column niet over de lezers van deze site. Mensen die niet geïnteresseerd zijn in onze muziek en audiohobby hebben op hier immers niks verloren? Maar zoals het mij regelmatig opvalt zal het bij jou niet veel anders gaan. Ik ken namelijk best veel mensen in mijn dagelijkse omgeving, familie, vrienden, collega’s, die, ondanks mijn immer getoonde enthousiasme over mijn muziek en audiohobby, die er niks over hebben voor (een beetje) fatsoenlijk geluid in hun woonkamer.En als ze het zelf wel willen ligt een partner wel dwars: ‘Mijn vrouw wilde de luidsprekers de kamer niet meer in hebben na de verbouwing’, of: ‘De woonkamer is geen studio!’.
Een luidspreker is geen mooi meubel?
Gek, grote en kleine meubels, die er alleen maar staan, waar je hooguit wat in kunt verbergen, zijn nooit een probleem. Een paar echte luidsprekers die dagelijks de oren verwennen? Geen denken aan, die lelijke dingen in de kamer!Audio moet in het gros van de moderne huishoudens zo goed als mogelijk onzichtbaar zijn en bekabeling mag er helemaal niet te zien zijn (‘Wat moeten die tuinslangen daar?). Met een beetje mazzel mag er een soundbar onder de flatscreen, maar het liefst wel draadloos!Hoe vaak dient de moderne woonkamer niet domweg als kille showroom, met galmende akoestiek, ingericht om de ogen te plezieren, niks meer…brrrr…Zou dit de reden zijn dat de markt de laatste jaren is overspoeld door excessief veel merken en types dure tot extreem kostbare hoofdtelefoons… Ieder in zijn eigen cocon met z’n eigen personal muziek en beeld op de tablet, lekker gezellig en sociaal…
Toen ‘t nog wel mocht…
Vroegah was alles echt niet alles beter maar in de jaren zeventig en tachtig van de vorige eeuw, inderdaad, de gouden eeuw van de audio, waren grote audioapparaten en grotere luidsprekers in bijna geen enkel huis een issue, die stonden daar gewoon.Ik werkte destijds bij een onderdeel van Philips en was tussen de middag regelmatig in de personeelswinkel te vinden. Medewerkers van Philips kochten vaak ook Philips Tv’s en audiospullen. Het was nog in de tijd dat Philips mooie luidsprekerunits maakte en luidsprekersystemen die bepaald niet als compact konden worden aangeduid. Of het moest een MFB-systeem zijn…
Hondenhokken
Toch klinken de grote hondenhokken met grof geweven donkerbruine doekfront met het Philips logo, dankzij het forse formaat, de kwaliteit en het formaat van de luidsprekerunits, die ook nog eens een heel fijn rendement hebben, nog steeds opvallend goed. Philips gebruikte geen wegterende foamranden rond de conussen, maar degelijk rubber. Zie je eens zo’n paar Philips luidsprekers, hoe groter hoe beter, in de kringloop of rommelmarkt voor een paar euro, gewoon arresteren. Schroef het luidprekerfilter eruit, vervang de oude gaar geworden bipolaire elco’s voor MKP-condensatoren, soldeer nieuwe bedrading in de kast en verbaas je… Voor een habbekrats een echte luidspreker in huis! Ook de klassieke B&W DM2a en Kef RR104’s uit die jaren zijn nog steeds geliefd. De DM2a kon ik zelf destijds niet betalen, dat werd dus een paartje DM4, waar ik lang plezier van heb gehad. Bij zowel de DM2a als de DM4 wel even opletten of de STC supertweeter het nog doet. Die zijn regelmatig uitgebrand dank zij het veel te enthousiast gebruik van de loudness en klankregelaars op de versterkers van dezelfde generatie. De DM2a is wel hongerig door het lage rendement die de compacte (relatief gezien) transmissionlijn heeft. Maar goed gebruikt zul je wederom verbaasd zijn over de weergavekwaliteit die destijds fameuze DM2a je kan geven.
Goliath door David de deur uit geknuppeld
Hoeveel van die Philips, B&W, IMF (heerlijk!), Quadral Titan (groot!), Infinity of Kef luidsprekers, om er maar een paar te noemen, zijn later op aandrang van de vrouw des huizes niet ingeruild tegen de roemruchte Bose melkpakjes, gehersenspoeld door de enorme marketingcampagne. Waarbij de aanschaf niet zelden meteen het eind betekende van het plezier naar het luisteren van ’s mans favoriete muziek. Want dat ebde daarna vanzelf snel weg.Waar is het eigenlijk mis gegaan? Waar zijn we van het padje geraakt? Waarom gaat in de moderne huizen de vorm vaak royaal voor functie? Leefbaarheid minder belangrijk dan uiterlijk vertoon? Het hoeft toch niet, het kan toch ook goed samengaan?
Weinig mooiers toch dan een echte luidsprekers?
Ieder mag er een andere mening op nahouden. Afgelopen show in Krefeld viel het voor de zoveelste keer ook weer op: een groot luidsprekersysteem geeft me meer het gevoel van ‘er bij te zijn’. En nog sterker: het meest klassieke luidsprekersysteem dat ik daar heb mogen horen was een grote multicel hoornsysteem met baskasten met 38 cm woofers eronder. Onze oosterbuur Marcus Klug maakt exacte kopieen van de aloude Altec Multicel middentoon hoorn. Misschien net wat te groot voor onze huiskamers maar man, wat maakt dat heerlijke muziek. Met een dusdanig hoog rendement dat met een kleine maar fijne versterker de ruimte met speels gemak wordt gevuld.Wat is het dan behelpen met het leeuwendeel van de bekende zuiltjes met miniwoofertjes. Natuurlijk ga ik hier bewust een beetje kort door de bocht, er zijn zeker prima kleinere luidsprekers en even zoveel hoornsytemen blazen vermoeid toeterend in de luisterruimte in met een hotspot van slechts enkele millimeters. Maar goed gebouwde hoornsystemen? Dat is een ander verhaal. Dat is avontuur! De ervaring heeft me met name afgelopen jaren geleerd dat de klassieke luidsprekers me het meeste avontuur geven.
Klipsch Cornwall
Neem nou eens die butlelijke Klipsch Cornwall kasten die bij Marco in huis staan (niet de exemplaren op de foto). Toevallig tegenaan gelopen als inruiler. Gebutst en getekend door jarenlange arbeid in een Rotterdams theatertje, lelijk zwart gerold om niet op te vallen. Maar allemachtig, wat werd ik overdonderd door de weergavekwaliteit toen ik ze voor het eerst bij Marco ging luisteren. Ineens maakt het uiterlijk niet meer uit. “Nooit meer van de hand doen”, fluisterde ik. Deze 1982 Klipsch Cornwall’s horen inmiddels bij de inboedel van Audio-Creative en dienen naast het luisterplezier dat ze geven als referentie voor onze zelfbouwactiviteiten. Dat die zelfbouwsystemen zich langzaam maar zeker steeds meer toe zijn gaan spitsen op de hoog rendement klassieke hoorn, lijkt me wel duidelijk.Zonder fatsoenlijke referentie dwaal je gemakkelijk van het rechte pad af. Ik ken ze ook wel, de fabrikanten die nooit spullen van concullega’s luisteren alleen de dingen van hunzelf. Al het andere deugt immers niet?
Luisteren is ook een kunst
Dat is pure kul. Of iedere luidsprekerontwikkelaar een lulletje rozenwater op zijn vakgebied is en er alleen maar rommel wordt geproduceerd. Juist door het luisteren naar veel andere luidsprekers kun je leren. Evolutie is kijken (en luisteren) naar het verleden, daar de sterke dingen uit filteren en daarop verder bouwen en beter proberen te maken met de technische mogelijkheden van nu.Een oude wijze spreuk zegt: ‘Als je praat vertel je dingen die je al weet, als je luistert kun je nieuwe dingen leren…”
Hey Dick,
Leuke colomn! Ikzelf ben ook met kleine (hoewel) Celestion DL 8 speakers begonnen, daarna een klein kef zuiltje, wat later een grotere Kef Q700 om die dan wisselen voor een boekenplank XTZ (heel goede speaker trouwens), hierna is er een grote Quadral Platinum M5 gekomen en nu sinds kort een bombastische, althans voor mijn wederhelft, Arendal 1723 Tower. 120 hoog, 27 breed en 42 diep, vier 8 inch woofers en 30 mm tweeter, 51 kg op de weegschaal. De meningen zijn verdeeld van lelijk tot wow wat een mooie speakers. Maar het geluid Dick, het geluid.. wat een kracht, wat een souplesse, wat een makkelijk laag, diep en strak en dit zelfs op laag volume. Het midden expressief en dynamisch. Deze speaker zal hier lang vertoeven, dat weet ik nu al zeker. Ik zeg, als je de ruimte hebt en je vrouw, vriend of vriendin wilt er in mee, DOEN!
Mooi Dick!
Inderdaad, precies zo als jij het beschrijft zo is het! en er is nog een tweede deel naar mijn idee.
Loop eens een echt consumenten (audio?) winkel binnen, bv M…… en eindigt op markt.
Dat is momenteel De! gigant waar het gros van de consumenten meent te moeten zijn om iets in de audio trant aan te moeten schaffen.
Daar is werkelijk niets maar dan ook niets met een beetje zo! factor te koop. er staan draaitafels, maar er is niet eens een uitblinker waarvan je zegt: nou dat is wel een echte waarvoor ik effe moet sparen om m aan te kunnen schaffen maar dan heb ik ook wat. NUL.
geen luidspreker te vinden, niets!
Daardoor word ook niemand meer geconfronteerd met het genot dat muziek heet. lui hebben werkelijk geen idee meer hoe het voelt om muziek te beleven, sterker nog, naar mijn idee door de belabberde apparatuur waarop men muziek beluisterd kunnen ze niet eens meer het onderscheid maken tussen een goede zangeres of een heel goede zangeres die je flink kippenvel bezorgd!
Een paar jaar geleden overgestapt van een leuke audioset (met flinke vloerstaanders) overgestapt naar de kt88bill/ phonodude /dual 701/ setje rogers monitors. naar mijn idee een kleine stap naar de high end wereld.
En dan zitten familie en vrienden in de woonkamer en dan zet je eens even een oud lp’tje op: unchained melody van die bekende broers. en vervolgens vraag ik of ze dan ook echt effe willen luisteren zodat ze stoppen met de discussie over hoe belabberd een lp destijds wel niet was!
De muziek begint te spelen en fluisterstil is het! vol ongeloof kijken ze elkaar een beetje aan, er zit een familielid duidelijk geraak door muziek te luisteren, Prachtig!!!
Niemand begrijpt er wat van en ik gooi nogmaals olie op het vuur door even te vermelden dat het om een originele lp uit 1966 gaat.
Ja inderdaad, ik heb wat geïnvesteerd, en gelukkig kan ik een soldeerbout vasthouden, heb ik een beetje lef en weet ik de weg naar triode dick en audiocreatief te vinden!
Maar als de consumenten niet geconfronteerd worden met iets wat maar een beetje waarheid laat weerklinken uit de luidsprekers, dan moeten zij dit helaas missen, en dat is treurig! marketing heeft het genot naar het beleven van muziek de doorsnee consument stomweg ontnomen!
Stilletjes hoop ik dat de vraag naar lps blijft groeien en dat platenzaken ook audio apparatuur gaan aanbieden. van simpel en goed tot en met apparatuur waarbij je met wat sparen toch een stapje in de high end wereld kan zetten! zo word de lp nieuwsgierige tenminste al eens geconfronteerd met het goed afspelen en genieten van de net aangekochte lps!
Maar voor zover, iedereen die interesse heeft verwijs ik in ieder geval zeker even door naar jullie site!
Een eigen luisterkamer lost veel huiselijke problemen op. Deze hoeft beslist niet enorm ruim te zijn.
Hier is hij slechts 300 x 450cm. Na diverse akoestische metingen, werd het een asymetrische opstelling.
Groeten, Wil
Inderdaad, heb ik ook korte tijd kunnen van genieten, totdat de dochter weer thuis kwam wonen.. Ik luister nu terug in de woonkamer en mits een goede opstelling en wat behulp van de DSP in het laag, is het resultaat meer dan uitstekend.
Dankjewel, Dick, het was weer een leuk verhaal om te lezen.
Ik denk dat Bose inderdaad schuldig is aan de verminderde tolerantie voor grote luidsprekersystemen, maar dat we ook door IKEA minder snel een wanstaltig luidspekersysteem in de kamer accepteren. Tegenwoordig moet het niet alleen functioneel zijn, maar ook design. Zelf vind ik daar weinig mis mee omdat er wel degelijk luidsprekers zijn die goed zijn én mooi vormgegeven. Smaken verschillen, maar ik vind de Ellipson Planet L daar een prachtig voorbeeld van (vele goede recencies, ook op deze site – zelf nog nooit gehoord), maar ook mijn B&W CM9 zuiltjes (HxBxD = 100x20x30 cm) klinken uitstekend (aan een Marantz PM14 mk2 KI) en ik ken niemand die ze groot of lelijk vind.
Maar voor mijn Oliver zijn de 89 dB en vooral de minimum impedantie van 3 Ohm van de CM9 te weinig. Dat zuipt te veel stroom en de bas “klinkt niet onder controle”.
Daarom ben ik op zoek gegaan naar een meer gevoelige luidspeker met meer acceptabele maten dan de Klipsch Cornwall (sorry, maar al klinkt het nog zo goed – voor een 60 cm brede klankkast heb ik geen vaste plaats in huis, of je nou Klipsch Cornwall heet of Beth Ditto). De ToneMaster was op de goede weg: smaller, hoger en dieper – maar ik ben uiteindelijk de Jurua van Strassacker gaan bouwen (nog niet af, maar hier alvast een detailfoto).
Toevallig lijkt de Jurua wel wat op de Arendal Tower van Johan Beeckaert: vrijwel dezelfde afmeting (1-2 cm dieper!), een d’Appolito constructie rond een hoorn-tweeter en meerdere woofers (4 voor de Jurua tegen 2 voor de Arendal) om de breedte van de kast in toom te houden. 95 dB aan 4 Ohm (dus equivalent aan ~ 92 dB aan 8 Ohm). Ik kan over het stereobeeld nog niet veel zeggen (heb er nog maar één af :-), maar ik ben over het geluid zeer te spreken. Er zit een “punch” in het midden/laag die ik van mijn CM9/mk14 combinatie niet ken. Tot nu toe zéér tevreden over dit bouwpakket van € 500 (Jurua) + € 500 (berkenmultiplex & amerikaans walnoot).
Het is niet echt een hoornsysteem – zou het aan het hoge rendament liggen dat het allemaal wat levensechter klnkt?
Groeten,
Gerard Ruitenberg
Het is wel treurig dat het merendeel van de mannen luistert naar de wens van de vrouw. Of ze al niet genoeg inbreng heeft in het huis. Die inloopkast voor 200 paar schoenen en handtassen is er toch ook gekomen? Voor de lieve vrede gaat de man akkoord met het wegdoen van fraaie speakers. Maar of het een goed huwelijk is, mag je zeer zeker betwijfelen.
Heren, voor wie het leuk vindt: een paar Jurua van Fa. Strassacker (links afgewerkt, na uren lang schuren en met een schellak finish, rechts onafgewerkt) naast mijn Oliver. Ze staan op hun kop, zodat ik er al vast naar kan luisteren met de tweeter op oorhoogte…
In 2018 ga ik aan de Berrystreamer werken, nu ik al mijn CD’s naar flac heb geconverteerd (en de metadata bijgewerkt, pfff…).
Groeten, Gerard
Hoi Dick,
Met interesse heb ik jouw epistel gelezen. Ook ik heb ik zo mijn ervaringen met ‘in de woonkamer passende’ luidsprekers gehad. Na een aantal zelfbouw projecten zocht ik bij mijn VanderVeen UL40 buizenversterker bijpassende luidsprekers. Leen Koopman van Multifoon bood mij de mogelijkheid om luidsprekers zowel in de winkel als bij mij thuis te beluisteren. Uiteindelijk viel de keuze op de Xanadu DS14MG. Mijn voorliefde ging/gaat echter uit naar electrostaten waar echter in mijn ‘eerste’ leven gezien de afmetingen een embargo op rustte…
In mijn huidige ’tweede’ leven ben ik in een iets rustiger vaarwater gekomen en heeft mijn LAT partner ook een stel Xanadu DS14 speakers; ze mogen echter niet te ver vanaf de muur in de woonkamer geplaatst worden…..
Er staan (nog steeds) twee stuks SE 300B projecten op stapel en wellicht vind ik nog tijd en inspiratie om de ESL 175 electrostaten die Eric Fikier heeft beschreven te bouwen. Als gepensioneerde beschik ik over steeds minder vrije tijd….
Groet, Rob Blom
Hallo Dick,
Wederom mogen genieten van jouw proza. Het sluit erg mooi aan op mijn eigen audiofiele mijmeringen/belevenissen.
Ooit begonnen met een Sansui versterker, Philips tiptronic draaitafel en Wharfedale Denton II luidsprekers… om een lang verhaal kort te maken, passeerden Yamaha en Sony versterkers, Kef 104.2 Reference en JBL L7 luidsprekers de revue, om uiteindelijk uit te komen bij een Kora Design 50 buizenversterker in combinatie met MC Systems M3 luidsprekers. En het zal niet verbazen dat ook ik continu werd geconfronteerd met het onbegrip rond die grote kasten die onze woonkamer mochten sieren…
Hoe dan ook, het uiterlijk vertoon moet plaatsmaken voor muzikaliteit, dus die MC’s blijven! Mijn wederhelft is het gelukkig roerend met mij eens…. uiteindelijk is tante Kora recentelijk op de reservebank beland, want de combinatie van mijn Miracle ITA 45 (Menno van der Veen ontwerp) met de M3’s is in muzikaal opzicht erg goed getroffen!
Ik besef natuurlijk terdege dat mijn betoog niet echt strookt met de beleving rond de “melkpakjes en het hondenhok”…..
Met vriendelijke groet,
Maurice