Metrum Amethyst – Forward Correction DAC

[nextpage title=”Metrum Amethyst ” ]

Wie mij een beetje kent via mijn schrijfsels weet dat ik een liefhebber ben van de DAC technologie zoals die is ontwikkeld door Metrum Acoustics. Komend van een industriële DAC chip met ladderconversie en gegroeid naar een eigen DAC met een slim brok elektronica onder de kap, heeft Metrum Acoustics wereldwijd naam gemaakt, al wordt de profeet in eigen land nog steeds niet geëerd. Daar moet maar eens verandering in komen en waarom ook niet als er voor een redelijke prijs een topper in de lijst staat. Want Metrum Acoustics weet niet alleen slimme zaken te ontwikkelen, ze kunnen de top van de technologische ontwikkeling zelfs doorvoeren in het kleinste model. Dat is pas nadenken en vooruit kijken.

De edele steen

De Amethyst is het huidige instapmodel met Transient Two modules en biedt analoge uitgangen en een hoofdtelefoonuitgang. Aan de achterzijde vinden we de ingangen, 2x Coax tot 24bit/192kHz, 1x Optisch tot 24/bit/96kHz en 1x USB tot 24bits/384KHz, een enkel paar analoge uitgangen die netjes 2Volt geven en de netentree met de netschakelaar. Geen gerommel met losse voedingen die later een upgrade moeten krijgen, die vervolgens weer een slok geld kosten. De voorkant heeft centraal de volumeregeling voor de hoofdtelefoon, een enkele druktoets voor ingangskeuze en stand-by, zes indicatie LED’s en het hoofdtelefoon chassisdeel. De Amethyst kan alleen PCM signalen verwerken, geen DSD of MQA, helemaal niet erg, want je kunt beter één soort signaal optimaal afhandelen dan verschillende soorten aankunnen via een compromisschakeling.

Strikt PCM…

Wie zweert bij DSD of MQA kan nu afhaken met lezen en zal vervolgens nooit weten hoe goed de Amethyst omgaat met converteren. Voor dat converteren maakt Metrum Acoustics gebruik van een door hen zelf ontwikkelde en in eigen productie genomen ladder converter die met 24 bits kan werken. De techniek zit verstopt in Transient Two modules en ik zal kort proberen uit te leggen wat daar nu zo bijzonder aan is. In elke module (één voor het linker kanaal en één voor het rechter in de Amethyst) zitten twee 16-bit ladder converters en een FPGA.

Die FPGA met door Metrum Acoustics geschreven software splitst elk binnenkomend signaal van 16 tot 24 bits op in twee stukken, 12 bits MSB en 4 tot 12 bits LSB. De hoge bits (MSB) blijven zoals ze zijn en gaan één van de twee converters in, de lage bits (LSB) worden digitaal verschoven naar hoge bits en komen bij de tweede converter in de module als MSB. Dat verschuiven wordt gedaan om weg te blijven uit het ruisende LSB gebied dat elke converter kent, waar ook vervorming het hoogste is.

Altijd het optimale deel

Metrum gebruikt dus effectief altijd het optimale deel van de R2R DAC’s en heeft dan nog steeds ruimte per R2R waar ruis onschuldig mag zitten. Aan het eind van de rit is het volume van de verschoven bits (LSB) te hard, dat wordt dit weer evenredig  gereduceerd en vervolgens samengevoegd met het resultaat uit de niet verschoven bits (MSB). Met als gevolg een constante ruisvloer  van -145dB (!) maar waar de schakelruis van de ladder overigens ver onder dit niveau ligt en zelfs onmeetbaar klein. Waar andere merken hun topmodel moeten inzetten om dergelijke waarden een beetje te benaderen doet Metrum Acoustics dat al in de instapper.

Wat is er dan beter in de hogere Metrum modellen zult u zich afvragen, dat is het aantal modules, een nog betere voeding, gebalanceerde circuits etc. In de Amethyst is slecht een enkele 30VA trafo te vinden die én de DAC voedt én de hoofdtelefoon versterker (als die actief is). Nog steeds meer dan genoeg power beschikbaar zolang de impedantie van de hoofdtelefoon maar groter is dan 16Ω. Wat de Amethyst ook niet doet is upsamplen, downsamplen of oversamplen. Wat er binnenkomt wordt verwerkt zonder manipulatie, zonder filters en dus is MQA zelfs nauwelijks zinvol want dat pakt voornamelijk de fouten veroorzaakt in filters aan. De Amethyst heeft een prijskaartje van € 1.295,- en is leverbaar met een zwart of met een zilverkleurig front. Hij is met zijn afmeting van 19x7x25cm (b-h-d) overal te plaatsen.

Het is niet anders

Bij gebrek aan een voorversterker in mijn meer eenvoudige systeem vindt de Amethyst een plekje op het rek naast de Metrum Acoustics Pavane Level II DAC die ik normaal gebruik. Digitaal signaal komt uit een NAD M50/M52 digitale muziekspeler, de voorversterker in gebruik is een Audia Flight Strumento No.1, de eindtrap een Pass Labs X250.5. Luidprekers zijn PMC fact.12. Duidelijk mag zijn dat in de set de Pavane thuishoort en dat de Amethyst zijn uiterste best moet doen om mee te komen.

Ik gebruik de RCA Coax aansluiting met een Stereovox 75Ω kabel en pak mijn beste RCA interlink naar de voortrap, een Crystal Cable Connect Ultra die al veel meer heeft gekost dan de gehele Amethyst en prachtig alle mooie maar ook mindere dingen vanuit de DAC laat beluisteren.

Voor het afluisteren van de hoofdtelefoon uitgang is een Sennheiser HD414 Jubilee ter beschikking. Allergisch als ik ben voor USB bronnen gebruik ik die niet. Dat heb ik wel gedaan voor de Pavane en de Adagio DAC van Metrum, die dezelfde interface hebben en eveneens Transient Two modules aan boord. Ik weet uit ervaring dat USB heel mooi kan zijn, wat mij tegenstaat, is het gezeur met drivers, het herkennen van de poort en de vele variabelen die het geluid kunnen beïnvloeden en dus een vergelijk of aanbeveling haast onmogelijk maken. Amen.

[/nextpage]
[nextpage title=”Muziek” ]

Welcome to Acoustic Ville

Als een dirigent laat ik de muziek starten met een simpel commando in het BluOs dat op de NAD draait. Janis Ian bijt met “Welcome to Acoustic Ville” van de CD “Hunger” het spits af na ruim een week van inspelen en vooraf luisteren. De Amethyst zet een overtuigend plaatje naar waarin de nodige kracht schuilt. Afgezet tegen een doodstille achtergrond, nog belangrijker een achtergrond die niet mee moduleert als het volume stijgt of daalt, het gevolg is rust, net zoveel rust als de grote broers mij bieden. De stem komt los van de gitaar, staat er zelfs netjes boven en het stampen op de vloer lijkt van de vloer te komen. Alles lekker rauw en ongekunsteld, prima werk om een DAC op te beoordelen. Leuk als de opnametechnicus de microfoon bij het publiek opendraait, dan wordt het stereobeeld ineens veel breder. Waar 1-bit DAC’s het altijd verliezen van hun ladder tegenpolen is in de lage tonen. SACD vind ik daarom vaak nogal soft klinken in het laag.

De Metrum met zijn R2R heeft op “Lento” van Youn Sun Nah een diepte die tot in de grond reikt en als betonijzer zo strak is. Weer een stem die op een zo mooie hoogte komt te staan, instrumenten lager neergezet, misschien zitten de musici wel. Van haar laatste CD “She moves on” haal ik nog even “Too late” waarop wat meer instrumenten te horen zijn. Ik zag de dame laatst live en dit komt best dichtbij haar concert in Rotterdam. Als afsluiting van het dames trio komt Mary Black langs, een oude live opname uit 2003, waarop het drukke en wilde “Carolina Rua” staat naast vele andere successen. Hup, weer de stem die helemaal los weet te komen. De Metrum is heel goed in uit elkaar trekken van instrumenten en stemmen, schept orde waar anderen chaos veroorzaken, zonder te vervallen in techniek en de muziek uit het oog te verliezen. Slagwerk hakt er lekker in, bekkens schallen, reden genoeg om van haar nog wat meer tracks te draaien. Je kunt kippenvel krijgen van bijvoorbeeld “The crow on the cradle” of “Ellis Island”. Die laatste heeft laag dat over de grond rolt. Een elektrische piano die her en der als glas klinkt en Ierse trommel die Mary zelf speelt en perfect klinkt. De herinnering aan haar concerten in Nederland brengt kleur op mijn wangen. Het is dat ik weet dan het nog beter kan, anders bleef de Amethyst heel lang logeren.

Jazz toer

Op naar wat mooie jazz momenten, als start het Helge Lien Trio en de highres opname “Hello Troll”, in 24/96 formaat waar de dames in 16/44.1 moesten opereren. Het levert een toename in dynamiek en snelheid op. Een pompende bas op de eerste track die de titel “Gamut warning” heeft. Jazz waarbij ieder instrument een eigen ritme lijkt te hebben en wat ik niet altijd kan waarderen.

Het zal mijn stemming zijn dat ik geniet met volle teugen en de muziek inadem. Rustiger van aard is “Beat” van het gelijknamige album van het Tingvall Trio, zelfde hoge resolutie en prachtig in de huiskamer neergezet. Nu merk ik het eerste echte verschil met de andere en veel duurdere Metrum producten, die geven de heldere piano meer body mee en drukken meer door in het laag. De Amethyst is in vergelijk lichter van toon. Niet erg als de speakers kleiner zouden zijn en minder diep gaan, wat in de meeste gevallen zo is in en set waar de Amethyst qua prijs meer thuishoort.

Van een trio naar een big band, Count Basie met “88 Basie Street” als een gewone CD rip. Dat speelt vlakker af en de dynamiek wordt geremd ondanks (dankzij?) dat het van een JVC XRCD afkomstig is. Genieten doe ik van de blazers secties die van links naar rechts opduiken en steeds meer voluit durven gaan, het slagwerk dat zoveel in de muziek doet en het pianospel dat onlosmakelijk is verbonden. Er is ruimte, er is lucht, er is impact en er speelt daadwerkelijk muziek, het blijft niet steken als ingeblikt aftreksel.

De klassiekers

Met het stijgen van mijn leeftijd krijg ik meer en meer waardering voor klassieker werk, echt klassiek of een klassieker als “Nantes” van de Franse zangers Barbara, nu uitgevoerd door Patrick Bruel. Het is mijn vrouw die gek is op zijn stem, zelf luister ik meer naar zijn expressie, zijn stem techniek en de band achter hem. Het is voor mij lastig het nummer te horen gezongen door een man, als je weet dat het voor en door een vrouw is gemaakt. Angelina Whismes zingt het ook en dat vind ik veel gevoeliger. Niettemin is het Bruel die door de speakers lijkt te willen kruipen en dicht bij weet te komen. Ik denkt dat hij met meende toen hij de CD de titel gaf: “Très souvent, je pense à vous..”. Echt klassiek haal ik bij Anne-Sophie Mutter in duet met Salvatore Accardo met werken van Bach samen met het English Chamber Orchestra. Net als eerder stemmen komen de solo violen helemaal naar voren ten opzichte van het orkest en staan losjes en luchtig in de luisterruimte. Zonder een spoor van scherpte in het spel, wel met de gebleven vioolklank die kan snijden door de lucht. Orkest breed achter de solisten opgesteld, mooie opname van EMI Classics. Een gepast moment om te genieten en te bedenken waar de Amethyst de met meer Transient Two modules uitgeruste DAC’s moet laten voorgaan. Het zijn de gebruikelijke zaken die de recensent benoemt zoals: stereobeeld, definitie, detaillering, het beeld (breedte, hoogte, diepte) en dynamiek. Op elk punt is er wel iets te vinden als ik lekker ga muggenziften, misschien is het beter om alles samen te vatten. Want qua klank wijken de DAC’s onderling niet veel van elkaar af. De familie overeenkomst is duidelijk. De Amethyst is eigenlijk gewoon wat minder volwassen, meer doorsnede dan de Pavane en de Adagio. Logisch, hij heeft een prijskaart die heel, heel veel lager ligt. De Amethyst toont daarmee gelijk aan hoeveel meer geld en inspanning het kost om een beetje beter te gaan, iets meer volwassen, iets meer de muziek dragend. Dat kan allemaal de moeite waard zijn mits u daarvoor de set heeft staan. Wie met minder heerlijkheden kan leven doet met de Amethyst een uitstekende keuze.

[/nextpage]
[nextpage title=”Eenvoud is macht” ]

Afgesloten

Hoewel ik mij niet bewust ben van claustrofobie in het dagelijks leven heb ik daar al snel last van met een hoofdtelefoon op. Ik denk altijd dat de telefoon gaat, de bel gaat of er iemand achter mij staat. Reden om niet voluit te kunnen genieten van muziek op de solo tour. Ik heb wel een oude Sennheiser liggen voor testdoeleinden en die prik ik in de Amethyst. Hij laat de hele set zwijgen zonder daarmee een schakelklik o.i.d. te veroorzaken.

Sade met haar live CD “Lovers life” klinkt erg lekker. Het feit dat de dame in mijn hoofd zit charmeert mij niet, ik ben niet in de wieg gelegd voor dingen direct op of in mijn oor. Na enig wennen zak ik toch achterover en laat nog eens wat tracks passeren die hierboven beschreven staan.

Prettig en leuk zijn woorden die in mij opkomen. Helaas, ik durf geen uitspraak te doen over de kwaliteiten van de Amethyst op dit gebied bij gebrek aan ervaring. Dat ik het na een uur luisteren nog niet zat ben en steeds zoek naar leuke tracks geeft denk ik wel iets aan. Met warme oren keer ik pas veel later dan aanvankelijk gedacht terug naar speakers die een paar meter van mij af staan en niet letterlijk op de oren drukken.

Eenvoud is macht

Ik heb het al aangegeven in het begin van het verhaal, wie zoekt naar een DAC die alles kan zal de Amethyst laten staan. Geen DSD, geen MQA, geen upsampling, geen filteren en geen lijnversterker functie. De Amethyst is een ladder DAC in de ware zin van het woord, die niet manipuleert, niets aantast in het signaal en daarom zo verschrikkelijk zuiver en tonaal correct weet weer te geven. Voedt hem met PCM in formaten van 16 of 24 bit, op sample rates tot 384KHz (USB) en hij doet exact waar hij voor is gemaakt: het signaal converteren zonder iets weg te halen of toe te voegen. De purist bij uitstek die ook nog eens de muziek in de muziek weet te behouden.

Dat laatste klinkt misschien raar, maar apparaten die de ziel in de muziek weten bloot te leggen zijn schaarser dan u denkt. Zelf zou ik de Metrum Acoustics Amethyst knopen aan een digitale speler in de prijsklasse tot circa duizend Euro, met daarachter een mooie geïntegreerde versterker en dan fijne monitors op een stand. Inmiddels weet ik ook dat de Amethyst heerlijk speelt in een high end set, dan wel zijn meerdere moet erkennen in kostbaarder Metrum Acoustics DAC’s en tegelijk laat zien dat hij familie is.

Hebt u al een mooie (Metrum) DAC en een mooie set maar zoekt u naar een hoofdtelefoonversterker die past in dat geheel, ook dan zal de Amethyst u met plezier verder helpen. Eer de profeet uit eigen land, geluk ligt om de hoek en lang niet altijd bij de buren, in de USA, UK of in Azië. Waar ze overigens allang beseffen wat Metrum Acoustics voor digitaal opgeslagen muziek kan betekenen.

Metrum Acoustics Amethyst € 1.295,-

Leverancier:
All Engineering BV
Ambachtsweg 4k
3953BZ Maarsbergen
+31(0)343437331
Email: info@metrum-acoustics.com
www.metrum-acoustics.com

[/nextpage]