Sforzato DST-04 EX muziekstreamer

[nextpage title=”Sforzato” ]Het Japanse Sforzato maakt prachtige muziekstreamers. En de gelegenheid deed zich voor om er eens lekker mee aan slag te gaan. Voor deze bespreking kiezen we voor de simpelste telg uit het programma, hoewel je het begrip ‘simpel’ hier gerust relatief mag noemen. De meest kostbare Sforzato DST-00 is voor de knip van normale stervelingen schier onhaalbaar. Dit referentieapparaat heef echter al een paar nakomelingen opgeleverd die niet alleen beter te behappen zijn maar ongetwijfeld de nodige kwaliteiten van de DST-00 hebben geërfd. Niet zo gek dus dat de hier besproken Sforzato DST-04 niet minder dan een prachtapparaat  blijkt te zijn dat weer eens goed laat laat zien hoe ver de kwaliteit van muziekstreamen inmiddels gekomen is…

Naast de muziekstreamers, waar het bedrijf zich in heeft gespecialiseerd heeft Sforzato  een paar dingen die daar nauw mee samenvallen in de vorm van een tweetal externe klokken.

De 00 referentie

Het eerste apparaat dat Sforzato bracht was de erg kostbare DST-00. Aan het typenummer af te lezen moet dit  de referentie waar alles wat daarna komt aan wordt afgemeten. De Sforzato DST-00 is een non plus ultra gebouwde streamer bestaand uit verschillende behuizingen voor streamer, voeding en klok. De behuizingen zijn gehouwen uit stukken massief aluminium.

Los van op audioshows, zoals afgelopen mei in München, ben ik bang dat maar weinig mensen de gelegenheid krijgen om deze superstreamer met eigen ogen te kunnen aanschouwen of nog beter, met eigen oren te mogen beoordelen.

Sforzato na de DST-00 aan de slag gegaan met met het verder ontwikkelen van minder excessieve apparaten. De DST-02, nog steeds met separate voeding, en de hier besproken DST-04 volgden. Deze 04 heeft nog steeds een prijskaartje waar het gros van de mensen ‘U’ tegen zullen zeggen, maar wie heeft in het verleden hetzelfde bedrag (4000 euro) ook niet eens aan een mooie CD speler uit gegeven? Ik in geval wel.

Sforzato DST-04 EX

De DST-04 is ongelooflijk robuust gebouwd apparaat van 39cm breed, 32,5 cm diep en 8 cm hoog. Met z’n 7 kg voelt het compacte apparaat aan als een massief blok. Het geheel staat op een drietal al even robuuste apparaatvoeten. Aan de voorzijde van de dikke frontplaat is slechts een rechthoekig display te zien plus twee naastliggende drukschakelaars. Eentje voor het dimmen van het display en eentje voor het inverteren van de fase. Beide functies zijn ook via de Sforzato App te benaderen.

Achterkant

De achterkant is niet veel boeiender. Hier is het zoals aan de foto te zien is ook de soberheid zelve. Als een CD-speler, waarvan het CD-loopwerk is vervangen door de ethernetaansluiting. Naast de analoge uitgangen, in XLR en cinch is er één digitale coaxiale S/DIF uitgang en een BNC aansluiting voor een optionele externe klok. De Sforzato DST-04 is duidelijk een apparaat dat je in het audiorek plaatst, aansluit en gewoon zijn nobele werk laat doen. Er zijn concurrenten die meer uiterlijke blingbling bieden. Maar het gaat uiteindelijk om de…

[/nextpage][nextpage title=”Binnenkant” ]

Binnenkant

Als de kap van de kast wordt geschoven komt er een heel mooi stuk techniek te voorschijn. De 6-laags PCB (volgens Sforzato, ik heb ze niet geteld) bestrijkt het gehele oppervlakte van de kast. Nu valt ook op hoe vernuftig het chassis is gemaakt uit 3 mm dik aluminium plaat. Ook zonder kap tordeert het chassis nul komma nul. Het netwerkdeel met het processorboard en FPGA is een paar mm verhoogd op het chassis geschroefd.

Er is, zoals het hoort, veel aandacht uit gegaan naar de voeding en het zo schoon mogelijk houden van de  (analoge en digitale) voedingslijnen en onderlinge beïnvloeding. De DAC elektronica is vooraan in de kast gesitueerd, rond de inmiddels veel toegepaste ESS 9018 chip. De analoge uitgangstrappen zijn ook niet alledaags met het gebruik van vier LME49610 uitgangsbuffers. De twee voor hun taak ruim bemeten voedingstrafo’s zijn aan de zijkant geplaatst. De secundaire uitgangspanning wordt gelijk gericht via mooie SCS120AG Schottkey diodes.

Aansluiten

De Sforzato DST-04 EX mag in het audiorek plaats nemen. De analoge XLR uitgangen gaan via AudioQuest Earth interlinks naar de Music First Audio Classic v2 regel ‘versterker’. De ethernetkabel is een AudioQuest Diamond, de S/PDIF uitgang wordt ook nog op de DDDAC1794 DAC aangesloten via een Wireworld verbinding. Verder valt er weinig meer te vertellen.

Besturing en App’s

Sforzato heeft geen eigen App ontwikkeld voor het bladeren door de muziekbib. Ze zullen in Japan wel hebben gedacht dat er al voldoende mooie App’s zijn en een eigen ontwikkeling kost handen vol geld en onderhoud. Wel is er een hele simpele App waarmee verschillende softwareinstellingen van de DST-04 kunnen worden omgezet. Bijvoorbeeld of deze als DLNA streamer wordt ingezet of, sinds kort, als Roon output wordt gebruikt. Bij de eerste kan bijvoorbeeld een Linn App (nog steeds bij lange na niet van het kaliber van de hardware van deze fabrikant) of bijvoorbeeld die van Lumin, die er wel én er goed uitziet én comfortabel werkt.

Wat zullen we eens kiezen?

We beginnen met de Lumin App. Deze doet het op meerdere DLNA muziekstreamers erg fijn. Ik prefereerde deze Lumin App destijds in gebruik zelfs boven de eigen software van de Auralic Aries Streamer.

De DLNA server die nodig is, is geïnstalleerd op mijn Synology NAS in de vorm van de veelgebruikte Minimserver. Na het inschakelen wordt de Sforzato vlot herkent en kan de muziek worden geselecteerd. Er is niet lang nodig om te weten dat hier een audiostreamer uit de betere klasse in het audiorek staat. De ingebouwde DAC klinkt bovengemiddeld goed, met body, royale ruimte en zonder een spoor van scherpte. Hier eerst maar eens een paar dagen mee spelen. Helemaal niks mis mee. Dit is domweg van het niveau dat ik ook met mijn Aurender N100 ervaar, heel fraai.

Maar ja, hoe mooi de bediening met via de Lumin App ook werkt, ik ben al enige tijd geroerd door Roon. En de Sforzato kan recentelijk ook als Roon output worden ingesteld…

[/nextpage][nextpage title=”Roon komt” ]

Roon komt…

Even wat korte uitleg, die je natuurlijk veel uitgebreider bij Roon zelf kunt lezen. Voor het gebruik van Roon heb je drie dingen nodig: een control, een core en één of meer output’s. De control doe je via een App op de iPad of andere tablet, of naar wens een PC of een laptop. Een tablet is natuurlijk het meest ideaal. Lekker vanuit de luisterstoel je muziek kiezen en naar wens de bijhorende album/artiest info lezen.

Er is echter wel een Roon core nodig om een Roon output aan te kunnen sturen. Een Roon core kun je als server draaien, sinds recent zelfs op een (krachtige) NAS installeren, of gewoon op dezelfde PC draaien die ook als output dient, vaak is dat een USB uitgang. Geloof me, de uitleg hier laat de boel complexer lijken dan de praktijk. Zo gebruiksvriendelijk is het installeren inmiddels. En zo’n hekel ik nog had aan de eerste versie van Roon, zo gek ben ik er nu op…

Deze Roon core draait bij mij  op een Mac Mini jaargang 2010. Die lag al een tijdje stof te happen in de onderste lade van mijn bureau maar krijgt alsnog een tweede leven als server.  De draaiende harde schijf in de Mac Mini is vervangen door een SSD en het RAM geheugen kreeg een upgrade van 2 naar 16 GB.

De Roon core is vlot geïnstalleerd. Nu kan de Mac Mini server headless (zonder dat er steeds een beeldscherm nodig is) werken. Zelfs na een herstart wordt Roon automatisch weer opgestart.

Dit maakt meteen een heel boeiend vergelijk mogelijk tussen rechtstreeks luisteren vanaf de Mac Mini USB uitgang en dezelfde muziek via het Sforzato als Roon output, on the fly om te schakelen… en die mogelijkheid hebben we natuurlijk niet laten liggen…

…en gaat niet meer weg.

Ik kan het kort houden. Ingesteld als Roon output met de formidabele Roon control bediening op de iPad Pro zal niemand snel weer heimwee krijgen naar het spelen in de DLNA mode. Een beetje grof gezegd, maar zeker niet kort door de bocht: Roon laat zo’n beetje alle andere bedieningsoftware waar we tot voor kort best heel tevreden over warenaanvoelen als ‘gaslight’ (vrij naar een uitspraak van Herbert van Karajan tijdens de introductie van de CD in 1983…).

Het leeuwendeel van het luisteren is dus gedaan met de Sforzato DST-4 EX als Roon output. Is er veel verschil te horen in de twee modes? Nee, gelukkig niet. Mijn gevoel zegt dat met Roon aangestuurd het midden ietwat smeuïger luistert, maar daar zou ik in een blindtest weer niet zo snel mijn geld op durven inzetten. Vaak wíl je veranderingen ook horen.

Opkomende frustratie…

Het frustreert me ook enorm dat  een klasbak streamermaker als Aurender de poot nog steeds stijf houdt en weigert om een stukje extra Roon output software toe te voegen aan de software zodat ook mijn verder zeer geliefde N100 streamer als Roon output kan worden gekozen. Ik vind dat je de keus aan de gebruiker moet overlaten, die is er nu niet. Na aanvankelijke gesprekken tussen Aurender en Roon, vorig jaar, is de boel compleet op hold komen te staan. Deze starre instelling kost Aurender volgens mij  gegarandeerd potentiele klanten.

[/nextpage][nextpage title=”Een leuk vergelijk” ]

Een heel leuk vergelijk…

Een wel heel leuk vergelijk is die tussen het rechtstreeks luisteren vanaf de Mac Mini, aangesloten via de USB aansluiting naar de DDDAC1794 en de Sforzato DST-EX als Roon output aangesloten op de S/PDIF ingang van dezelfde DAC. Met de toggleschakelaar op het front van de DAC kan ‘on the fly’ worden vergeleken.

Rechtstreeks uit de Mac Mini is het geluid prima. Ik heb afgelopen jaren zondermeer met veel plezier op eenzelfde wijze via de iMac geluisterd. Niks mis mee… tot…jaja. de schakelaar naar boven gaat, klik, weg illusies… Ineens is het geluid zoveel dieper en ruimtelijker. Maar bovenal schoner. Zo, klaar, de Mac Mini mag zijn verder leven als Roon server gaan dienen, als muziekbron is dit een gepasseerd station.

Dat maakt het me nog weer eens duidelijk

Het was sinds een jaar al duidelijk dat echte toegepaste audiostreamers als de Auralic Aries en de Aurender N100 beter presteerden dan een tot muziekbron omgebouwde PC/ Mac, apparaten die immers niet primair voor audiogebruik maar voor andere doelen zijn gemaakt. Dit klik-klik, toggle omlaag, toggle omhoog vergelijk, geeft zonder een uitleg vooraf een 100% score voor de dedicated muziekstreamer bij de luisterende bezoekers. En dat kan voor sommige mensen toch behoorlijk ontluisterend zijn. Maar ook ongelooflijk boeiend!

Iedereen kent ze wel: de boude uitspraken waarmee doorwrochte audiofielen zich meestal bedienen om niet zelden de kleinste verschillen 100x uit te vergroten. Hier hoeft echt niemand enig moeite te doen om een sappige oneliner te bedenken. Ik zie bezoekende vrienden opveren uit de stoel met een brede glimlach…

Hoeveel mensen zijn er wel niet die nog steeds de stelling hanteren: digitaal is digitaal. Van mij mag het. Ze zullen ongetwijfeld gelukkiger zijn dan ‘wij, de ‘altijd zoekenden’ naar een nog beter geluid. Wat niet weet wat niet deert, immers.

Helaas, ik weet het weer…en het kan behoorlijk deren (in de knip), maar het doet fysiek geen pijn. Integendeel, ik zit te spinnen als een gelukzalige kater in het zonnetje op de vensterbank…

Externe klok?

Bij een tweede logeerpartij kreeg ik ook nog de beschikking over de Sforzato PMC-02 EX externe klok. Deze wordt via een 50 Ohm BNC kabel met de DST-04 verbonden. Via de Sforzato App wordt de klok van intern naar extern gewijzigd. Na bevestiging volgt een reboot en wordt het bij digitale audio onvermijdelijke en belangrijke kloksignaal door de externe klok bedient.

De grote vraag is natuurlijk: moet ik nog eens 1000 euro uitgeven aan een externe klok om het geluid echt goed te krijgen? Nee, dat hoeft zeker niet. De in de DST-04 ingebouwde klok is immers ook van uitstekende kwaliteit.

Ik merk echter zeker wel verschillen na het omschakelen, na een tijdje weer terug en later weer naar de externe klok. De PMC-02 weet de grenzen net weer dat stukje extra op te rekken. Heeft wederom niks met wegspelen of dergelijk uitvergroot audiofiel taalgebruik te maken, het geeft het geluid nét weer wat meer body en glans. Eigenlijk niet aan beginnen dus. Maar de valkuil doemt al weer op: ‘wij audiofielen’ willen immers altijd het beste, voor wat dat laatste ook mag zijn. Leen je een PMC-04 klok, dan wil je ‘m daarna in 9 van de 10 gevallen waarschijnlijk ook. Zo werkt het nu eenmaal. Als de leenklok weer weg is gaan de hersens spinnen, gaan we wakker liggen: “zou ik toch niet…, wat nou als ik…” Raar volkje toch, die (wij) audioten…haha… Zelf zou ik ‘m er later waarschijnlijk wel bij kopen…oei!

[/nextpage][nextpage title=”Meten en conclusie” ]

Meten

De vervorming laat in cijfers 0.013% zien, geen echt laag getal. Gewogen gemeten is het nog maar 0,0089%. Waar dat verschil vandaan komt maakt het FFT plaatje duidelijk. Er is 50 Hz instraling op de analoge trapjes te vinden op –78 dB. Hoewel het geen hoorbare brom oplevert, daarvoor ligt het niveau nog veel te laag, is het voor een apparaat als de DST-04 aan de hoge kant. De trafo’s hadden best een betere afscherming mogen hebben. Vervormingsresten door het meetsignaal gegenereerd liggen wel op een lage-107 dB (tweede harmonische) en –113 dB, –112 dB voor resp. de derde en vierde harmonischen.

Boeiend is ook de J-Test, een horde waar menig netwerkspeler een paar jaar geleden nog over wist te struikelen. De Sforzato DST-04 EX laat een strakke piek van het meetsignaal en geen zichtbare piekjes of zijbanden die op vervelend jittergedrag duiden. Ik heb de ruisvloer wel eens lager gezien.

Zoveel mensen zoveel meningen…

Een conclusie is niet even simpel voor de vuist weg op te schrijven. Er zijn mensen die een muziekstreamer van 4000 euro veel te goedkoop vinden: “Ach, kehrel, dat kan toch niks zijn, speelgoed…” . Een nog veel grotere groep mensen zullen hetzelfde bedrag ronduit belachelijk veel geld vinden om uit te geven aan een dergelijk apparaat.

Een ‘tussengroep’ die best wel wat over heeft om een mooie audioset in huis neer te zetten, en zoals de meesten onder ons helaas geen geldboom in de tuin hebben, kan met een beetje goede wil deze vraagprijs nog wel bij elkaar sparen. Het zijn de mensen, veelal mannen, die vroegah ook wel een CD-speler kochten in dezelfde prijsklasse.

Epiloog

Moet ik een ‘neutraal persoonlijk eindoordeel’ geven dan kan ik niet anders zeggen dat Sforzato erg mooie dingen doet met hun DST-04 streamer. De techniek onder de kap is prachtig, de behuizing sober maar tadeloos afgewerkt. De ingebouwde DAC is van een kaliber dat je van een dergelijk apparaat mag verwachten, erg goed.

Er is weinig af te dingen aan de DST-04 EX, het laat gewoon weer eens horen waar de moderne audiostreamer zich anno 2016 bevind. Zet je muziek op een NAS, ook apparaten die anno nu prettig gebruikersvriendelijk zijn, haal de Lumin App op uit de App store en geniet. Of zet de DST-04 in Roon mode en laat een ergens in huis draaiende  Roonserver de Sforzato probleemloos detecteren. Niets staat comfortabel luisteren van een hoog niveau dan meer in de weg.  Zoek je een buitengewoon goede muziekstreamer, zet de Sforzato DST-04 op je shortlist. Ik heb er van genoten…

Sforzato DST-04 EX: 4000,00 euro

Importeur: www.audiotweaks.nl

[/nextpage]