DIMD PP10 geïntegreerde versterker

[nextpage title=”DIMD PP10 ” ]

Liefde voor muziek

Zo af en toe ontdek je producten die zo aantrekkelijk zijn dat je ze kost wat het kost een keer thuis wilt beluisteren. Zoals in het geval van de DIMD PP10 versterker die uit Letland moest komen. Het is een ontwerp van een muziekliefhebber en techneut, een cadeau aan zijn vrouw die musicus is, in een later stadium verder verfijnt en ingebouwd in een kast van aluminium en hout die je rustig een sculptuur mag noemen. Eenmaal thuis ontdekte ik al snel dat mijn eigen luidsprekers met hun lage rendement niet luid genoeg konden spelen, daarom werden meer efficiënte types geleend van importeurs. Het eindigde in een paar weken luisterplezier met steeds de DIMD PP10 als middelpunt.

DIMD PP10 geïntegreerde versterker

De PP10 is een push-pull klasse AB buizenversterker met vier ingangen. Per kanaal wordt een ECC83 dubbel triode gebruikt als versterkerbuis en fase draaier om een paar EL84 penthodes aan te sturen, die op hun beurt in een ultra-lineair opstelling via de uitgangstransformatoren 10Watt leveren aan 8Ohm per kanaal.

De bovenzijde van de versterker plus de voor- en achterkant zijn van aluminium, de onderkant is van hout. Op de voorzijde vinden we een volumeregeling, een bronkeuze schakelaar en de aan/uit knop. De buizen kunnen “naakt” gelaten worden of verstopt in gelaagde kooien waarmee de versterker een geheel nieuw en bijzonder uiterlijk krijgt. Op de achterzijde zitten de 230Volt aansluiting en de zekering houders naast de vier RCA ingangen en de luidspreker aansluitingen, allen verzilverd. Er is geen afstandsbediening dus het is telkens even de benen strekken om de versterker te bedienen.

Klassieke montage

Binnen in de versterker is het circuit hard-wired van opzet met onder andere polypropyleen condensatoren en 1% metaal film weerstanden. De volumeregelaar en de bronkeuze schakelaar komen van ALPS. De voedingstransformator is een ringkern, de uitgangtransformatoren zijn klassiek. DIMD claimt dat alle componenten uit de EU, Zwitserland of Japan komen. De optimale impedantie van de luidsprekers moet tussen 6 en 8Ohm zijn voor 10Watt vermogen. DIMD claimt een frequentiebereik van 20Hz-20kHz binnen 0,5dB, met een totale feedback van 6dB en een uitgangsimpedantie van 2,8Ohm, dat resulteert in een dempingsfactor van 2 tot 3. Collega Dick heeft de nodige metingen gedaan en die staan onder dit verhaal.

[/nextpage]

[nextpage title=”Aansluiten en luisteren” ]

Aansluiten

Ik gebruikte een Bluesound Node 2 om mijn muziek te streamen naar een NAD M51 D/A-converter. In eerste instantie sloot ik mijn eigen Harbeth P3ESR luidsprekers aan, maar met hun rendement van slechts 82dB was hard spelen niet mogelijk. De volgende stap was het gebruik van een paar Finalé Audio Vivace Mini luidsprekers, een interessant ontwerp dat gebruik maakt van een hoorn waarin slechts één enkele luidspreker met een doorsnede van 7cm alle werk doet. Hierdoor is er geen wisselfilter nodig, ontstaan er geen fase problemen en wordt het een echte puntbron. De Vivace Mini heeft een impedantie van 15Ohm en zo blijft er slechts 5 Watt over, maar met een rendement van 93 dB was goed te spelen. Tenslotte leende ik een paar Audiovector SR3 Avantgarde Arreté, een full range 2,5-weg systeem, 91.5 dB rendement bij 8Ohm, vriendelijk voor buizenversterkers, belastbaar tot 350Watt wat erg overdreven is voor mijn PP10. Met een gesloten systeem, een hoorn en een reflexsysteem waren de resultaten uiteraard verschillend, maar telkens wist de PP10 mij te blijven boeien.

Luisteren

Luisteren met de Finalé Audio Vivace Mini was interessant zolang ik mijn muziekkeuze beperkte tot vocalen, barokmuziek, kleine jazz combo’s en easy listening popmuziek. Je mag van een dergelijke luidspreker met een enkele 7cm unit niet verwachten dat je full blown Metal of groot orkestraal werk kunt weergeven. Bij klein werk als dat van Lori Liebermann weerklinken akoestische instrumenten natuurlijk en is haar stem zoals ik mij herinner van concertbezoeken. Het middengebied trekt open en dat laat zien hoe gevoelig, zachtaardig en tegelijk dynamisch en gedetailleerd een EL84 buis kan zijn. Een mannenstem zoals die van Leonard Cohen gaat diep en kraakt als hij zachtjes spreekt. Een achtergrondkoor laat zich goed hoorbaar plaatsen, is slechts beperkt in volume. Als de Vivace erg hard gaat spelen wordt het geluid ruw en ongepolijst, mogelijk is de PP10 hier ook debet aan, maar ik verdenk eerder de luidspreker in dit geval.

Ride across the river

Popmuziek zoals de track “Ride across the river” van Dire Straits heeft snelheid, heel erg snel veel snelheid, is bovendien vol van details in een mooi stereobeeld. Natuurlijk haal ik de diepste bastonen niet, maar alles boven pakweg 60Hz maakt dat allemaal goed. Hetzelfde is het geval met een MQA opname van het Tingvall Trio met de naam “Beat”. Tevens staan op deze download “Hamnen” met piano en “Spksteg” met veel percussie en bas. Beiden zitten vol met attack, vereisen snelheid en laten horen wat een directe koppeling van driver aan de versterker kan doen voor het vasthouden van korte stijgtijden.

De piano is helder, wat licht van toon, nog steeds natuurlijk. De percussie bevat die kleine metalige details die in een bekken zitten, de dynamiek springt van de drums en de bas. Ook hier gaat de bas niet diep wat te verwachten is, echter zijn snaren en kast van elkaar te onderscheiden. “Spksteg” haalt mij uit de stoel op een hoog volume, wat een energie waar ik op mee swing! Als ik afsluit met Chet Baker en een heleboel barokmuziek dan kan ik de combinatie van PP10 en Vivace Mini met een ruim hart aanbevelen voor een kleinere luisterruimte.

Aan de Harbeth P3ERSR luidspreker

Voordat u de Vivace Mini gaat beschouwen als de ster van de show moet ik benadrukken dat het om de PP10 gaat die de aansturing verzorgt. Mijn Harbeth luidsprekers laten bijvoorbeeld zien hoe geschikt de PP10 is voor stemmen en klassieke muziekweergave. Vanwege het beperkte vermogen kom ik niet veel verder dan 90dB op de luisterpositie, tijdens laat in de avond luisteren is dat meer dan genoeg. De neutraliteit van de P3ERSR is precies wat de dokter op het recept heeft gezet voor de PP10 als het gaat om zaken als de juist toon zetten, karakter geven en afstemming. Ik houd van de EL84 buis en dit gaat hemels samen.

De PP10 laat met gemak detaillering horen, klinkt neutraal en is daarbovenop erg muzikaal. Instrumenten zetten de juiste toon en klinken waarschijnlijk zoals ze zijn opgenomen in de studio. Stemmen doen mij keer op keer veel denken aan concertbezoeken en hoe ze toen klonken. Muziek luister ik met zoveel plezier dat ik steeds vergeet hoe laat het is geworden en blijf ik te lang op om de volgende dag helemaal fris te beginnen. Toch is de Harbeth niet de luidspreker die ik aanbeveel voor de PP10, hoe fijn de combinatie ook speelt, ik erken het gemis aan dynamiek en kracht dat ze nodig hebben om te stralen. Aan de andere kant kan ik mij luisteraars voorstellen die verslaafd raken aan de natuurlijkheid en de puurheid van de PP10 met  combinatie.

En met Audiovector SR3 Avantgarde Arreté…

Grote luidsprekers geven een groots geluid. Is dat waar voor de DIMD samen met Audiovector? De distributeur van Audiovector bracht met de speakers ook kabels mee, kabels die geoptimaliseerd zijn voor het gebruik met buizenversterkers en die van karakter gelijk zijn aan de interne Audiovector bekabeling. Een klein beetje indraaien voor een mooi stereobeeld, volume met de hand regelen en dan kan ik neerzakken in mijn luisterstoel.

Als ik “Nardis” draai van Patricia Barber’s CD “Café Blue” vind ik de pianotonen erg verfijnd en ze blijven passend als Barber na de langzame introductie in snelheid toe gaat nemen, meer instrumenten erbij komen om uit te monden in de drumsolo. Verwend als ik ben met Pass Labs aan PMC luidsprekers speel ik “Nardis” altijd heel luid, nu haal ik pakweg 90% van die beleving met pieken die blijven steken op 100dB. Heel indrukwekkend is de snelheid van zowel de PP10 als de Audiovector, op bekkens links in beeld is elke tik als gescheiden aanslag hoorbaar, nooit gaan tikken verloren in het geweld dat losbarst.

De MQA versie van “Spksteg” van het Tingvall Trio is echt het mooiste met Audiovector en de PP10 als versterker. De bas blijft daarin niet strak, kan ook haast niet met een zo lage dempingfactor, maar hetgeen hoorbaar is boven de lastige basgolven bevat een gevecht tussen drums en piano, zonder winnaar aan het einde want beiden stelen de show. Het speelt zo natuurlijk en dit keer zeker met genoeg volume. De openingstrack van dezelfde CD is veel subtieler met veel minder energie en dat brengt het “schattige” in de PP10 met zijn EL84 buizen naar voren. Zonder een enkel moment van verveling, wangedrag of hardheid van de versterker of de luidspreker.

[/nextpage]
[nextpage title=”Kwaliteiten” ]

Niet te onderschatten kwaliteiten…

Al zal de PP10 met 2x10Watt nooit een allemans vriend kunnen zijn, de kwaliteit valt niet te onderschatten. Na nog veel meer jazz, mannen- en vrouwenstemmen gaat de keuze naar klassiek om de recensie mee af te sluiten. Ik kies voor een fluitconcert van Sharon Bezaly dat werd gecomponeerd door W.A. Mozart. Haar uitvoering is samen met het Ostrobothnian Chamber Orchestra opgenomen. Bezaly staat bekend als de Horowitz op fluit voor haar muzikaliteit, welke muziek zou anders een zo mooi sluitstuk kunnen zijn op een versterker die muzikaliteit elke dag heeft laten horen.

Wat onmogelijk leek met de Vivace Mini luidsprekers en de Harbeth’s, het weergeven van en vol orkest, is geen probleem met de Audiovector S3 Avantgarde Arreté op de DIMD. Het stereobeeld is breed, met de juiste hoogte en is diep genoeg om bevredigend te zijn. De fluit van Bezaly staat vrij van orkestleden die in een boog achter haar zitten, een boog die haast van zijwand tot zijwand loopt. Muziek kleeft niet aan de baffles, de speakers lijken te verdwijnen zodra het orkest speelt. Noch de fluit noch het orkest heeft de neiging hard te gaan klinken, ze stralen eerder op een levendige en aantrekkelijke manier.

En niet slechts een mooi smoeltje

Het mooie smoeltje op de Hifi show blijkt thuis het nodige in zijn/haar mars te hebben. Het is heel simpel om verliefd te worden op de DIMD PP10 met zijn zes buisjes op de bovenkant. De versterker is geen aandachttrekker zoals veel buizenversterkers soms zijn, met hun verchroomde chassis en voorkanten, het is een sculptuur gevuld met muzikaliteit. Met de buisbeschermers gemonteerd doet het uiterlijk retro-futuristisch aan, zonder de beschermers geniet je van het glaswerk, het belangrijkste blijft hoe dan ook het resultaat in de weergave.

Met alle drie paar luidsprekers was luisteren een groot plezier, toch raad ik speakers aan met een rendement (ver) boven de 90dB voor een optimaal resultaat. Hoorns zijn misschien in neutraliteit een stapje terug, je haalt er wel realistische geluidsniveaus ’s mee. Tweemaal 10Watt zal nooit de power leveren waartoe veel buizen en transistor versterkers in staat zijn, maar vraag u eens af wat u echt nodig heeft omdat muzikaliteit, detailweergave, snelheid, neutraliteit en tonale rijkheid misschien veel belangrijker zijn dan spierballen.

Mijmeringen

Ik kan een paar redenen bedenken om te twijfelen over aanschaf van de DIMD PP10: in veel landen is nog geen vertegenwoordiging en moet u rechtstreeks in Letland bestellen, het uitgangsvermogen is maar klein, geen afstandsbediening (tot nu toe) en de prijs is stevig, tegelijk laat de versterker wel spierballen zien in de manier waarop hij muziek staat te spelen. Ik heb heel wat versterkers in huis gehad, zowel buizen als transistor, maar zelfden stopte een versterker zoveel genoegen in de luidsprekers. Met mijn luidsprekers is het een “no go”, ik kan echter genoeg combinaties bedenken waar de DIMD PP10 wel op zijn plaats zou kunnen zijn. Zoals met een set Audiovectors aangesloten op de verzilverde klemmen.

Epiloog

Toen ik de versterker kreeg was hij nagelnieuw en moest nog inspelen. In de weken die volgden was er nooit enig probleem, bleef de kanaal balans voorbeeldig, werd hij niet overmatig warm, waren en geen ploppen of klikken hoorbaar, het bewijs dat de PP10 een betrouwbaar product is dat vele jaren luisterplezier zal geven. Diep in mijn hart wenste ik dat ik mijn vrouw zoiets bijzonders als cadeau zou kunnen geven.

[/nextpage]

[nextpage title=”Techniek” ]

Een stukje techniek

(Dick van de Merwe)
De DIMD PP10 versterker is geheel hard-wired gemonteerd, ofwel: zonder op een PCB gemonteerde componenten. Dan is het niet zo moeilijk de toegepaste schakeling even op te tekenen. Niet dat er zoveel mogelijkheden zijn met één ECC83 buisje, maar even checken is weten. Zoals vaak bij een EL84 push pull versterker wordt er een zogenaamde kathodyne fasedraaier gebruikt, simpel, goed en hier uitstekend op zijn plaats.

Een klassieke kathodyne

De schakeling is eigenlijk puur klassiek, principieel en qua bouw. Zo zie ik het graag. De ene helft van de ECC buis is het spanningsversterkende trapje. Vaak wordt deze hier DC koppeling gebruikt tussen de trapjes, zoals in het principeschema rechts is te zien. DIMD gebruikt echter AC koppeling, ofwel via een koppel condensator van 0,1 uF. Via een extra kathodeweerstand en roosterlekweerstand wordt de fasedraaier gebiast. (plaatje hieronder).

De fasedraaiertrap geeft zelf overigens geen versterking.

Door zowel een kathode en anodeweerstand van identieke waarde te gebruiken, 33 kOhm in dit geval, kun je van de kathode en anode eveneens een identieke uitgangspanning halen, met als verschil dat beide in tegenfase ten opzichte van elkaar staan.

Zoals misschien bekent is de uitgangspanning die van de kathode wordt gehaald in fase met de aangelegde spanning op het stuurrooster van de buis. De anode daarentegen geeft zijn uitgangspanning in tegenfase af. De EL84 buizen worden via 0,22 uF Solen MKP koppelcondensatoren aan de fasedraaier gekoppeld.

Voeding

De voeding is ook recht toe recht aan. Achter de 250 volt secundaire wikkeling van de ringkern voedingstrafo vinden we een diodebrug voor de gelijkrichting. Deze wordt via een serieweerstand van 100 Ohm verbonden met 2 x 100 uF parallel geschakelde elco’s van JJ. Van hieruit krijgt ieder kanaal een eigen ontkoppeling via 100 Ohm weerstanden en nogmaals 100 uF buffercapaciteit. Hiermee worden de eindbuizen gevoed. De voortrap/fasedraaier krijgt nogmaals een voedingsontkoppeling met een weerstand van 22K en 33 uF. Dit alles moet de voeding voldoende schoon krijgen om een stille vesterker op te leveren. Wat prima gelukt is.

Componenten

De gebruikte componenten zijn van goede kwaliteit, de bouwkwaliteit is ronduit erg goed. Een versterker gebouwd voor vele jaren luisterplezier. Dit speelt over 40 jaar nog. Op zijn tijd een onderhoudsbeurtje, meer niet.

Wat me wel in het oog valt is de povere kwaliteit van de bekabeling die van de ingang via de (wel mooie) Alps potmeter naar de ingangsbuis loopt. Het is alles bij elkaar toch snel een lengte van pakweg 60 cm, ofwel een van een redelijk serieuze interlink lengte.

Een issue dat ik vaker tegenkom bij versterkers en ook luidsprekers. We investeren veel geld in kwaliteitsverbindingen tussen onze apparaten, dan doet het me wel wat pijn dat ik binnen in apparatuur ‘dropveterkwaliteit’ zie… Veel fabrikanten denken blijkbaar: ‘wat niet weet, wat niet deert’…

[/nextpage]
[nextpage title=”Meten” ]

Metingen

De versterker is ook op de meetbank geweest. Ik meet 10,4 watt in een 8 Ohm belasting en het 1% THD+n omslagpunt. In 4 Ohm is er maximaal 6,4 watt beschikbaar. De vervorming is voor een buisversterker als de DIMP mooi laag met 0,11% bij 1 watt in 8 Ohm en 0,54% bij 10 watt in 8 Ohm.

De frequentierespons laat het -3 dB punt in het hoog bij pakweg 60 kHz zien. Er zijn opvallend weinig resonantieverschijnselen van de uitgangstransformator terug te vinden. Ook heeft de stand van de volumeregelaar nihil effect op de frequentiecurve in het hoog.

Ook nog even luisteren

Ik kan het natuurlijk niet laten om nog een paar dagen met de DIMD versterker in het audiorek te luisteren. En dat geeft maar heel weinig reden tot klagen, integendeel….Ook nu weer laat deze kleine versterker een kamervullend geluid horen. Het blijkt weer een keer hoe weinig uitgangsvermogen daar voor nodig is, als de luidsprekers tenminste geen stroomzuigende belasting voor een versterker vormt. Ik kan bovenstaande luisterervaringen van René helemaal onderschrijven. Een klein juweeltje van een versterker. Niet goedkoop, wel goed en gebouwd voor een heel lang dienend leven.

Ook boeiend is de DIMD PP10 op het nieuwe 100+ dB gevoelige hoornluidsprekersystemen bij Marco. Nog in de protofase, maar al zo ongelooflijk mooi. Dat dit samen met de DIMD PP10 helemaal een ‘match from heaven’ vormt is het intrappen van een open deur. Hiermee kun je zelfs met een gerust hart headbangen. Marco was ook heel goed te spreken over de DIMD PP10.

DIMD PP10 3.250 Euro incl. BTW

Fabrikant: DIMD AUDIO
Adres: 16 Bruninieku street, Riga, LV-1001, Latvia
Telefoon: +37129167387
E-mail: info@dimd.eu
Web: www.dimd.eu

Technische details van fabrikant:
Instelling: Klasse AB
Topologie: Push-Pull, UL
Uitgangsbuizen: 4 x EL84
Stuurbuizen: 2 x ECC83
Nominale luidspreker impedantie: 6 or 8 Ohm
Maximaal vermogen: 2 x 10 Watt
Ingangen: 4 RCA
Ingangsgevoeligheid: 420 mV
THD @ 1W (1kHz): < 0.1 %
THD @ 10W (1kHz): < 0.3 %
Frequentie bereik(+0/-0.5 dB): 20 – 20 000 Hz
Vermogensbandbreedte (+0/-3.0 dB): 10 – 40 000 Hz
Dynamisch bereik: 90 dB
Overspraak @ 1W: -65 dB
Uitgangsimpedantie @ 1W: 2.8 Ohm
Totale negatieve feedback: 6 dB
Stroomverbruik: 100 W
Afmetingen: 430 x 159 x 280 mm
Gewicht: 9 kg

[/nextpage]