Miniwatt N3 EL84 single ended buisversterker
Jan Deckers luisterde een tijdje naar een Miniwatt N3 single ended buisversterker. Een ultracompact aantrekkelijk ogend buisversterkertje. Met voldoende uitgangsvermogen om zIjn gevoelige Klipsch La Scala’s te voeden. Het werd echter een nog veel uitgebreider avontuur, met mods en tweaks…
Een op het eerste oog leuk single-ended versterkertje gebouwd rondom de EL84 en een ECC83. Mijn oog was er al vaker opgevallen. Een goede audio-vriend van me had er toevallig eentje voor een erg mooie aanbieding gekocht, en het kleine ding werd tijdens zijn overwintertijd een gast bij ons thuis.
De beste EL84 buizenversterker in zijn klasse?
Op Ebay, AlieXpress en ook gewoon in Nederland kun je deze leuke kleine Miniwatt N3 versterker kopen. In het buitenland gaat hij voor rond de 190 Dollar van eigenaar wisselen. In NL heb ik hem al voor rond de 249 euro gezien, wat gezien het gemak, de verzendkosten en invoer een mooie aanbieding lijkt te zijn.
Wat krijg je voor je geld? De beste buizenversterker in zijn klasse?
Op het internet zijn er diverse interessante reviews te lezen, en de meeste komen er op neer dat je voor dit geld niet echt een beter versterkertje kunt kopen. Ook heb ik de graai-geld-wolven al gezien die hetzelfde versterkertje een “update” geven, mooi houten ombouw eronder, wellicht een paar onderdeeltjes vervangen en ….dan maar meteen meer dan het 10-voudige vragen van originele kostprijs…Dan zou je zeggen dat de basiskwaliteiten al aardig goed zijn.
In de voeding zitten keurige Nichicon condensatoren. De uitgangstransformatoren zitten in een leuke kleine behuizing, waar meteen de uitgang-connectoren in gemonteerd zitten, 0 (zwart) 4, 6 en 8 ohm. Onderin zie je nog netjes de kleine UGT’’s zitten.
Upgraden?
Na er een maand met plezier wat mee gestoeid te hebben ging de Miniwatt weer naar zijn eigen baasje… Maar het bleef een beetje bij me kriebelen. Maar eens gevraagd of ik wat mocht modificeren aan het kleine ding…hetgeen mijn goede audio-vriend totaal geen probleem vond.
Eerst maar eens open maken en wat foto’s schieten.
De binnenkant ziet er goed verzorgd uit…
Er wordt gebruik gemaakt van een schakelende voeding. Daar valt wellicht nog wat winst te behalen…
Verder worden er veel SMD onderdelen (bijna alle weerstanden en kleine condensatoren)
De koppelcondensator (Rifa PHE426, volgens de gegevens geschikt voor Pulse in SMTS operation) zijn weliswaar MKP maar nu niet echt wereldtop.
Voorts een volume potmetertje met kwaliteit zo iets als de grootte van het ding zelf…..
Na wat terug redeneren, kijken en wat logica maar eens een schema neergezet.
Het Schema
Ziet er netjes uit. De EL84 wordt gebiased m.b.v. een stroombron aan de kathode. Hiervoor is er een FET en een stroombron IC gebruikt. Die wordt weer van spanning voorzien door de 12.6 V gloeispanning.
Daarvoor zijn de gloeidraden van de twee EL84 eindbuizen in serie gezet en is de ECC83 aangesloten via pin 4 en 5.
De ECC83 schakeling is recht toe recht aan. Anode weerstand en kathode zijn niet ontkoppeld. Verder zien we flink wat tegenkoppeling d.m.v. een weerstand van 4k en een parallel condensator.
Op spanning
Na wat meten met spanning er op blijkt er aan de kathode van een van de buizen rond de 45 volt te staan……mmmmm ….Even een andere buis erin….dat ziet er beter uit. Lag toch aan de buis. Wel vreemd met net nieuwe (Chinese!!) EL84 pentodes.
Voedingspanning is een keurige 290 volt. Wel oppassen als men hiermee aan de slag gaat. De spanning blijft er lang opstaan!
Ondanks dat het een meer dan leuke versterker is voor een prima prijs, kriebelt het toch om een wat te gaan tweaken. Simpele tweaks die gemakkelijk zijn uit te voeren. Dat is juist het leuke aan een buizenschakeling, die met een beperkt aantal componenten werkt en waaraan niet zo snel wat stuk gaat. Tweak nummer 4 is een ingrijpende, die laten we nu nog even voor wat het is.
Wat hebben we gedaan…
1 – Andere buizen erin. Ik had nog mooie EL84 Ultron’s liggen en voor de ECC83 zetten we een mooie 5751 in. De laatst genoemde heeft iets minder versterking. Dat speelt m.i. een stukje mooier dan de goedkope Chinese buisjes.
2 – Koppel-condensatoren. De gebruikte Rifa is in ieder geval een MKP condensator maar dan houdt het ook wel een beetje op. Hier zetten we maar eens een paar Obligato’s in. Beetje passen en meten maar eigenlijk is er voldoende ruimte. Betere prijs/ kwaliteit bestaat er bijna niet. Ze klinken prima (krijgen bij Tony Gee zelfs een 9 in zijn <a href=”http://www.humblehomemadehifi.com/Cap.html” target=”_blank” rel=”noopener”>condensator-test</a>)
3 – De potmeter eruit en doorverbinden. De ieni-mieni potmeter kan m.i. meer kwaad dan goeds doen. En omdat de versterker toch alleen als eindversterker fungeert kan deze er eigenlijk meteen uit. Alles doorverbinden en meteen voor de veiligheid een extra ingangsweerstand bij de ingang van de buis.
Al met al een eenvoudige operatie, maar het geluid knapt er toch wel echt van op. Ik heb echt duurdere versterkers gehoord die minder lekker speelden. Ok, het vermogen is niet echt overweldigend maar zelfs over mijn studio-monitoren (Alesis Point Seven) klinkt het allemaal prima. Over de Klipsch La Scala met een rendement van ruim boven 100 dB/w/m is 3 watt zelfs meer dan voldoende om mijn huiskamer vol muziek te spelen. Eerst maar eens langer luisteren en dan door met onderstaande puntje 4 van de N3 bucketlist.
De tussenstand luisteren…
Mmmm… dat gaat eigenlijk best heel lekker! Pas wel op dat de draadjes naar de transformator behuizing niet breekt… Een waarschuwing uit ervaring geboren, ik was in dit geval al te laat. Dus (zie rode draadje dat mist bij “out”). Dat werd even opnieuw strippen en solderen.
Laatste ‘to do’ voor de nabije toekomst…
4 – Een behoorlijk radicale: een andere voeding. Geen schakelende voeding maar echt degelijke trafo met eventuele buizengelijkrichting en smoorspoel. Helaas is in het laatste geval wel een andere behuizing nodig….
Wat me ook opvalt is dat er geen gebruik gemaakt wordt van stopweerstanden voor de roosters.
De kans is dus groot op een wordt vervolgd…
(De meeste foto’s zijn van Jan zelf, de bovenste en de onderste zijn van Ebay geleend.)
Jan,
Leuk artikel. Ik heb in mijn leven heel veel versterkers gehad. Buizen uiteraard. Van de First Audio Innovations, tot de William
son mono bloccen van Glenn Croft. Nooit was ik helemaal tevreden. Nu ik bijna 70 ben en redelijk leuk kan rondkomen en mijn Alfa Romeo ook moet onderhouden, is het toch zo, ik kan niet meer ff duizenden uitgeven aan Hifi. Maar ik heb geluk, sedert jaren innmiddels, heb ik niets te klagen. Ik draai inmiddels 6 jaar met een SE EL84. Professioneel gebouwd, met alle kwaliteitsbuizen, Telefunken, Mullards en fraaie rectifiers op voorraad, speelt de versterker de sterren van de hemel. Mijn speakers, stammen uit de tijd dat er geld zat was, t.w. 2 lege kasten Impuls TL’s van Keith Marchal ooit gekocht, afgevuld met de duurste drivers van Audio Note, incluis een crossover met de zelfde specs. Op zich een unieke speaker. Rendement, ik vermoed 94db. De EL 84 is een kleine buisje en betaalbaar, maar is de meest ondergewaarde buis ter wereld. Onlangs las ik in een Amerikaans Hifi blad een artikel van een doorgewinterde verwende audiofanaat, de EL84 en de 45 zijn de mooiste buizen ooit, misschien heeft hij gelijk?
Leuk artikel! Ik heb er zelf eentje nou een jaar of 6 naar volle tevredenheid in gebruik. Qua mods heb ik ook de riva caps vervangen alleen dan door een paar Jantzen superior z’s. Als buizen gebruik ik momenteel een paar Russische militaire 6p14p’s. Ik heb de 6p14p-eb (heavy duty) ook nog geprobeerd maar dat klonk niet zo lekker. Misschien dat de buizen niet helemaal lekker waren.
De potenter zit ik ook al een tijd naar te loeren, maar dat veranderd het aanzien zo, en eerlijk gezegd klinkt het momenteel zo goed dat ik niet ech heel veel noodzaak zie.
Beste Jan,
Ik heb er ook een sinds een jaar. Hij deed het prachtig, totdat ik een paar maanden geleden een knal hoorde en vanaf moment is het stil…. zou jij er eens naar kunnen kijken?
Vriendelijke groeten, Henk Akse