iGoliath 211 triode versterker
In deze bijdrage beschrijft Peter Gelder zijn Single Ended iGoliath 211 triode versterker met een stuurtrap die gebruik maakt van een interstage trafo. Het is Peters eerste bijdrage voor Audio Creative en hopelijk zullen er meer mooie avonturen van zijn hand volgen.
iGoliath 211 single ended triode versterker met interstage trafo
Ik ben aan het ontwerp van deze versterker begonnen kort nadat ik een project met een 813 buis in een Single Ended Ultra Lineair setup had afgedankt, omdat die technisch gezien niet aan mijn verwachtingen voldeed. Dit speelde in dezelfde periode waarin Dick van de Merwe zijn General II versterker net af had gebouwd en erg enthousiast over de resultaten bleek te zijn.
Ik wilde een versterker bouwen die qua performance beter uit de bus zou komen dan de 211 versterkers die ik al jaren had staan spelen (een rechtgeaarde ‘audiofiel’ wil nu eenmaal steeds verder, red.). In nauw overleg met Dick heb ik besloten om te gaan voor een 211 versterker die gebruik maakt van een interstage trafo in de stuurtrap zodat geen koppelcondensator nodig is. Dit type stuurtrap levert als extraatje een paar Watt extra uitgangsvermogen op, vanwege de vloeiende overgang van Klasse-A1 naar A2.
Klasse-A
Klasse A1 betreft een instelling waarbij het rooster van de eindbuis een constante negatieve spanning krijgt aan- geboden om de ruststroom door de eindbuis in te stellen. De negatieve roosterspanning op de 211 eindbuis van -59 V geeft de 6N30 stuurbuis ruimte om zo’n 42 volt RMS signaal te leveren voordat het rooster van de 211 positief wordt. Op het moment dat die spanning boven de 0 V uitkomt, gaat het rooster stroom trekken, wordt daardoor laagohmig en bereikt de stuurtrap het eind van zijn kunnen. Dankzij een koppelcondensator tussen stuur en eindtrap wordt erg vervelend gedrag bij oversturing begrensd. Er ontstaat namelijk automatisch een laag-af filtering. Hierdoor blijft een harde begrenzing uit, zoals je vaak bij solid state versterkers ziet. Het blijft allemaal lekker soft gaan als de grens overschreden wordt.
Klasse-A2
Klasse-A2 is een instelling waarin het rooster van de eindbuis wel een positief signaal aangeleverd kan krijgen (dus boven de fysieke nul). De stuurtrap kan de benodigde stroom voor het rooster leveren. Het gebruik van een interstage transformator zorgt er voor dat zowel Klasse A1 en A2 haalbaar zijn en de overgang van A1 naar A2 vloeiend verloopt. Het heeft echter wel consequenties voor de signaalkwaliteit, want in klasse A2 raakt het signaal namelijk vervormd. De meerwaarde zit er echter in, dat het een mooie oplossing biedt voor flinke uithalen die in het positieve gebied eindigen, daar waar een koppel condensator de toppen van de sinussen gewoon zou hebben afgevlakt.
Speciale Uitgangstrafo
Bij een eindbuis die een hoge uitgangsimpedantie nodig heeft, draait eigenlijk alles om de kwaliteit van de uitgangstrafo. 
Bandbreedte is vaak het grote probleem met 10K uitgangstrafo’s die voor een 211 buis nodig is. Wil Blaauw van AE-Europe heeft zich speciaal voor deze versterker veel moeite getroost om een uitgangstrafo te ontwikkelen die zich van zijn beste kant laat zien in de lage frequentieregionen, maar ook in het hoog niet te veel water bij wijn doet. Het maken van een uitgangstrafo is altijd weer een kwestie van een juiste balans vinden.
De nieuwe trafo heeft een dubbele C-kern die ruim 150 mm hoog is en zowel ingezet kan worden voor Single Ended Triode als voor Ultra Lineaire Penthode. De secundaire winding heeft slechts één impedantietap van 6 Ohm. Tevens is er een CFB-winding. Ofwel: ‘Cathode FeedBack’, een extra lokale tegenkoppeling in het kathodecircuit van de 211 eindbuis met hulp van een speciaal daarvoor aangelegde wikkelingen op de uitgangstrafo. Hiermee wordt de de uitgangsimpedantie van de versterker wat verlaagd. Dit kan grip op de aan te sturen luidsprekers verder verbeteren.
Hoi Peter,
Gefeliciteerd met je leuke artikel; dit leest goed weg. Ik ben trouwens wel benieuwd waar het tweede-orde nulpunt bij zo rond de 65kHz vandaan komt ? Zit dit hem in de miller-C en de paracitaire-C van de interstage transformator ? Of heeft dit een andere oorzaak ?
Dag Raymond,
Bedankt voor je reactie! Er moest nog het e.e.a. geregeld worden voordat ik jouw vraag via de site kon beantwoorden en heb ik in eerste instantie rechtstreeks naar jouw mailadres gereageerd. Dit antwoord heb je dus (in grote lijnen) al ontvangen.
Het afvallen van de frequentiecurve bij 65kHz is de fysieke beperking van de UGT. Zoals ik al in het artikel schreef, moet je bij het maken van zo’n trafo met een hoge impedantie (10K) èn veel vermogen over de primaire wikkeling, compromissen sluiten en/of keuzes maken. Je kiest voor een frequentie range die start in het diep laag of je kiest voor een ver doorlopend hoog. 65kHz is overigens een frequentie die 3x boven de gehoorgrens ligt, dus de gekozen verhouding van hoog en laag in deze uitgangstrafo, is in mijn beleving perfect.
De 6H30 set-up van de voortrap die hier gebruikt wordt, is identiek aan de set-up die Dick toepast in zijn voorversterkers. Volgens de meetplaatjes die hij voor deze versterkers gemaakt heeft, haalt hij met gemak de 100kHz. Ook de 1:1 interstage is een meerdere malen toegepast component en deze kent vanzelfsprekend ook een begrenzing, maar deze ligt rond de 100kHz.
Ik hoop dat dit voldoende antwoord is op jouw vraag.
Peter,
Ik luister met enorm veel plezier naar je eerste Goliaths. Ik heb ze ongeveer twee jaar geleden van je gekocht en ze klinken perfect! Ik heb inmiddels de Audio Note’s AN-E van Dick gekocht en dit is een goede combinatie!
Ik volg de voorderingen nauwlettend op afstand en ben zeer geïnteresseerd.
Keep up the good work and keep in touch!
Groet Michael
Ik was laats bij een kennis van mij die ook met een 211 bezig was. In opdracht van een Engelsman was hij bezig aan een trafo voor een 211, 12kOhm / 4 en 8 ohm. Het prototype wat hij net klaar had liep van 10Hz- 73kHz -3dB. De belasting is hoger dan de goliath omdat de buis op 1200V komt te staan.
Ik vond de trafo echter wel heel duur, 250 euro en zoek nog naar een betaalbaardere trafo. Wat kost die van AE?
Hallo John,
Alles is relatief natuurlijk. Als het een goede trafo is hoeft 250 euro niet te veel te zijn. Wat de Goliath trafo’s van AE kosten? Je kunt ze even bellen of mailen natuurlijk…:-)
Ik heb de prijs, via via, van AE gekregen: €235,- p/st
Omdat ik veel verzoeken krijg voor het aanleveren van een onderdelenlijst, kun je deze vanaf heden op mijn website vinden (laatste pagina van het artikel over de 211 versterker, helemaal onderaan)
Voor zover mogelijk staan er ook de prijzen bij (en alternatieve onderdelen met een prijs)
Dag Peter,
Ik ben van plan om je Igoliath te gaan bouwen.
Dit gaat waarschijnlijk een meer jaren project worden. Geeft helemaal niks. Dan heb je meer tijd om te genieten van de bouw.
Je hebt het hier over een onderdelen lijst. Super handig maar, die kan ik helaas niet vinden. Heb je misschien een link of iets dergelijks voor me?
Ik heb een ul versterker gebouwd met buis rca 813.met een spanning van 760 volt. Op de plate. De ugt heeft een impedantie van 5 kilo ohm. De nrs heeft een spanning van 60 volt negatief. De kathodestroom is 100 ma. Wat mijn vraag is de plaatspanning niet aan de lage kant? Peter Jansen.
Dag Peter,
De verhouding Va en Ia komt mooi uit op 76%. Natuurlijk kun je het voltage verhogen, maar dan verandert alles mee vanaf de voedingstrafo tot aan de UGT. Ik heb vóór de iGoliath zelf ook een 813 gebouwd. Je kunt het verhaal lezen op: http://audio.fam-gelder.nl/index.php/buizenprojecten-menu/16-813seul. Als je het optimale uit jouw setup wilt halen, zou ik een GM70 buis proberen i.p.v. de 813, maar ook dat gaat niet zonder een aantal aanpassingen.
Goededag Peter
Een vraag over de interstage aansluiten op de Igoliath en de Generat two (triode dick)eind versterker ,daar staan de zwarte stippen (fase richting) precies andersom, klopt dit ?
Ik ben de General Two aan het bouwen maar begrijp niet helemaal hoe ik de interstage moet aansluiten
P1 en P2 snap ik wel , maar hoe ik S1 en S2 moet aansluiten kom ik niet uit bij de General Two/
Groeten Erik
Dag Erik,
De tapjes met de punt, geven de signaalkant aan. Op de andere taps wordt de vaste dc aangelegd: B+ aan de ene kant en NRS aan de andere kant. Je kunt het ook andersom, dus B+ en NRS aan de tapjes met de punt.
Dat maakt niet echt uit. Voor mij klonk de eerste manier het beste. Dick zal waarschijnlijk hetzelfde zeggen over zijn manier van aansluiten.
ok bedankt voor de info