Hoe bouw je een eerste klas step-up trafo

Wanneer je een low output MC element gebruikt is een step-up trafo nodig om het muzieksignaal te versterken. Maar als je deze mogelijkheid nu niet hebt, of je wilt gewoon een veel betere kwaliteit step-up, dan is een losse step-up trafo een mogelijkheid en die maak je natuurlijk gewoon zelf!                                                                                                                                             .

Het verschil tussen een MM en MC element

Een lesje platenspeler elementen
Er zijn grofweg twee type elementen op de markt: MM (Moving Magnet) en MC (Moving Coil) elementen. Beiden hebben een verschillend ontwerp en eigenschappen.  Maar wat is nu precies het verschil?

Als we kijken naar de werking van een element zien we dat het eigenlijk allemaal start met de naald. Deze beweegt zich in de groef en volgt deze zoals de plaat is gesneden. De naald is opgehangen in een cantilever welke uiteindelijk uitmond in een spoel of een magneet, welke door deze kleine bewegingen een kleine stroom genereert. Dit is het signaal wat uiteindelijk wordt ongezet in het daadwerkelijke muzieksignaal. Elk element berust op dit principe, alleen de positie van de coil en de magneet is verschillend.

M(oving)M(agnet) element

Dit is van vroeger uit het meest gebruikte en meest voorkomende element. De naald beweegt een magneet tussen twee spelen (stereo) waardoor er een stroom signaal wordt opgewekt. Dit resulteert in een relatief sterk signaal. (vanaf 1,5- 5 mV.). Dit signaal kan rechtstreeks in de phonoversterker worden omgezet in een luisterbaar muzieksignaal. Het wordt enkel nog gecorrigeerd door middel van een RIAA correctie. Het nadeel van een MM element is dat door de grote massa van de magneten, het element ‘trager’ is, wat resulteert in een wat ‘lompere’ sound en minder detail. Deze elementen hebben vaak meer ‘body’ in de geluidsweergave dan hun MC collegae. Al zijn er enorm goede MM elementen op de markt, die menig MC element de loef af steken. Dus een keihard oordeel wil ik hier niet plaatsen. Een ander voordeel is dat MM elementen vaak veel robuuster gebouwd zijn dan MC elementen en dat in de meeste elementen, de naald eenvoudig kan worden verwisseld. Ook zijn ze vaak een stuk goedkoper.

M(oving)C(oil) element

Bij dit element is de cantilever verbonden met twee kleine spoeltjes welk beweegt in een magnetisch veld. Dit is dus een omgekeerd principe dan bij Moving Magnet elementen het geval is. Door de kleine ruimte kunnen de spoelen slechts een bepaalde kleine afmeting hebben en moet de spoeldraad enorm dun zijn. Dit resulteert in een micro signaal (tot 0.6 mV). Al zijn er ook uitzonderingen van MC elementen met een high output, die laat ik voor nu even in het midden.

Het grote voordeel is dat de massa van het het bewegende deel veel kleiner is waardoor het element de signalen uit de groef sneller en preciezer oppikt en verwerkt. Over het algemeen zijn MC elementen beter is detaillering, een natuurgetrouwe weergave en muzikale verfijning dan de MM collegae. Maar omdat dit kleine signaal zo zwak is, moet het eerst worden versterkt, alvorens het de phonoversterker in kan worden gestuurd. Bij veel phonoversterkers zie je dan ook een mogelijkheid om met een schakelaar van MM/MC te kunnen schakelen. Heb je dat niet of wil je meer hoogwaardige step-up trafo gebruiken, dan is zelfbouwen een optie. In PhonoDude, die ik gebruik, is geen step-up trafo ingebouwd. Deze is optioneel. Aangezien ik met een Ortofon SPU Classic MKII speel, met een output van 0,2 mVolt, is een step-up noodzakelijk. Ik zou de step-up trafo’s in de PhonoDude kunnen bouwen, maar omdat ik nogal eens van element wissel, is een buitenboord step-up trafo wel erg handig.