Een Audiostatic ES100 electrostaat in revisie
Het idee om een elektrostatische luidspreker te bouwen zat al veel langer in mijn hoofd. Het kwam er alleen steeds niet van. De oorzaak is vaak tijdsgebrek. Want naast de audiohobby, heeft deze jongen er ook nog een gezinsleven en gewoon werk naast.
Dan moet er tussen het klussen door natuurlijk ook lekker muziek geluisterd worden en heb ik het nog niet eens gehad over mijn andere hobby’s.
Mensen vragen zich wel eens af waar ik al die tijd vandaan haal. Maar ja, als je iets leuk vind is er altijd wel ergens een gaatje te vinden.
En ach, ik ben gelukkig een avondmens, dus de dag duurt best wel lang.
Al moet ik zeggen dat het, sinds we live zijn gegaan met deze site, wel eens te gek wordt. Als de klok s’nachts half drie slaat en je er s’morgens 8 uur weer uit moet en je dit gedrag een paar weken volhoudt, krijg je op een gegeven moment vanzelf de rekening. Maar ja, het is ook zo leuk werk.
Uit het blote hoofd
Om nu een electrostaat uit je blote hoofd te maken, is vragen om moeilijkheden. Zeker als je geen ervaring hebt met electrostaten. Er zijn teveel factoren bepalend voor een goede slagingskans van je project. En dan heb ik het niet eens over de investering in kostbare trafo’s. Ik ben ook de laatste man die het wiel voor de tiende keer wil uitvinden.
Toen kwam het idee om een defect of gebruikt paartje electrostaten te kopen en deze te restaureren.
Ik weet dat, met name de Audiostatic ES100, regelmatig worden aangeboden. De Audiostatic ES100 was/is een zeer populaire full range ESL uit de jaren 80 en 90 van de vorige eeuw. De meesten zijn anno 2012 defect. Wat heet, ik durf te beweren dat alle ES100 en ook de ES50 van Audiostatic, welke nu worden aangeboden allemaal defect zijn.
Niet dat de vellen kapot zijn, maar wel dat de muziekprestaties na zoveel jaren beneden peil zal zijn. Dit komt meestal doordat de coating welke destijds is aangebracht, degradeert in de tijd. Door het afnemen van de geleiding kunnen de vellen niet meer voldoende hoogspanning opbouwen.
Het resultaat is dat het rendement van de luidspreker steeds lager wordt. Hierdoor komt er steeds minder geluid uit de luidspreker.
Straks nog wat meer over de techniek van de electrostaat. Dan wordt het wel duidelijker.
Deze Audiostatic ES100 kon wel eens een prima slachtoffer zijn voor mijn project. Toen eenmaal de keuze was gemaakt om een setje ES100 te zoeken en te restaureren werd het tijd om wat voelsprieten uit te zetten op Marktplaats. Ik wilde ook niet direct veel investeren. Als het misgaat, is het (financiële) leed in ieder geval te overzien.
Leuk artikel en dus met plezier gelezen. Als aanvulling is het aardig om het niet meer verkrijgbare boek van Fikier te lezen (“zelf electrostaten kopen of bouwen” heette het geloof ik). Het is op het www ergens als download te vinden. Alhoewel er een aantal fouten in staan geeft het veel inzicht in het hoe en wat van ESL speakers. Naar aanleiding van dit boek indertijd zelf een setje gemaakt met draadstatoren. Het wilde niet erg hard maar het klonk vreselijk goed. Misschien moet ik ook maar eens ergens een setje Audiostatics scoren 🙂
1 van mijn Solostatic electrostaten geeft na verloop een enigszins spetterend (knetterend) geluid. Bijzonder irritant. Wie weet een oplossing?
Kees
Ik zou een telefoontje plegen naar de fabrikant.
Heb ik gedaan. Totale revisie. Kosten 1250 EURO!!!!!!!!!!!!
Neem anders met mij contact op, ik zou de desbetreffende paneeltjes kunnen reviseren.
Met vriendelijke groet ,
Joppe
Hallo Kees,
Heb je een adres kunnen vinden die de solostatic kon reviseren.
Ik heb nl. hetzelfde probleem, enig idee waar ik voor een zacht prijsje terecht kan om de folie te laten vervangen.
groet, dennis
Ben nu met een zelfde project begonnen
Ik ben benieuwd zal af en toe wat foto’s plaatsen, het uit elkaar halen verloopt al wat stroef er is veel lijm gebruikt
Jan Willem
Elke audioliefhebber moet tenminste één keer serieus, liefst in eigen luisteromgeving, naar electrostaten hebben geluisterd. Het is werkelijk sensationeel en het verveelt niet. Met een goede versterker en muziekbron komt er een breed spectrum aan geluid uit. Bas niet dreunend maar wel eerlijk. En dat midden/hoog, zucht… Leuk project, trouwens. Zelf heb ik de coating van mijn Quad electrostaten gemaakt op basis van nylon coating, dat zijn kleine korreltjes opgelost in spiritus.
Veel luisterplezier gewenst!
Hoe heb je dit precies gedaan, en wat is de verhouding van spiritus en korreltjes.
men zegt dat dit de beste coating is die niet vergaat met de jaren.
mvg
Vincent Hendriks
vincent1960@ziggo.nl
Beste Marco Bouwer,
Met veel belangstelling het artikel over de zelfbouw cq revisie van de es100 gelezen (chapeau)
zelf luisterde ik in het verleden naar solosound panelen, veel van genoten.
Ik speel nu met de gedachte een soortgelijk project te realiseren of te laten realiseren
zoals U (jij) hebt verwezenlijkt.
Mijn idee komt erop neer dat ik uitgaande van de es100 een stel speakers
wil bouwen of tegen vergoeding laten bouwen waarbij de eigenschappen van het geluid van een electrostaat (helderheid, transparantie), ook in het design tot uitdrukking wordt gebracht. Mijn gedachten gaan uit naar een frame van perspex, ook de tussenstukken van perspex,
montage snoer (Litze) met transparante PVC mantel. De behuizing waarin deze uit kunststof statoren worden bevestigd zal ook transparant zijn, ik denk aan glas…
Zelf ben ik musicus en met mijn twee handen kan ik goed pianospelen, ben echter op electrotechnisch gebied een volslagen leek. Maar verdiep me er nu wel in (Boek van Fikier)
Recent ben ik lid geworden van de esl club, in eerste instantie om mijn defecte apparatuur, (Quads, en solosounds) te verkopen. Dit is inmiddels gebeurd en nu wil ik op een of andere manier met
ervaren bouwers in contact komen om hoe dan ook een samenwerkingsverband te bewerkstelligen.
Hoe dat samenwerkingsverband er uit zal zien is voor mij volkomen open (en ook transparant!)
Dit schrijven is mijn eerste aanzet om aan een ervaren bouwer zoals U (jij) te vragen of mijn idee praktisch uitvoerbaar zou kunnen zijn, feitelijk is de vraag: zijn er statoren te vervaardigen van plexiglas of een andere doorzichtige kunststof. . De grootste maat acryl is 20 millimeter (dikte) en heeft dat dezelfde fysieke eigenschappen als trespa met name opvangen van trekspanning, noem maar op. Inmiddels weet ik dat litze koperdraad met transparante mantel verkrijgbaar is. En er zullen in de toekomst meer vragen opkomen als ik dit werkelijk zou kunnen realiseren.
Voor dit project ben ik dus ook op zoek naar ervaren bouwers, die met mij mee willen denken
en wellicht meer dan dat. Participeren in de totstandkoming. Tweede vraag : kent U (jij) wellicht electrostatenbouwers die mogelijk geinteresseerd zijn a. in mijn idee, en b. daar tegen een van tevoren overeengekomen vergoeding deze electrostaten willen bouwen.
hopend op een reactie
vriendelijke groet
Jan van Maris
Mijn
Hallo Jan,
Afstandstukken laten zich prima uit plexiglas maken. Het isoleert ook uitstekend. Er zijn ook transparante lijmen bijv. Bison polymax crystal. Waar je wel op moet letten is dat zo’n lange platte ESL gevoelig is voor trillingen, zeker als je die ook maakt van dun kuststof zoals acrylglas. Mijn zelfgemaakt esls van bijna 9 cm dik mdf waren nog steeds niet volledig vrij van trillingen (al is het onvergelijkbaar beter dan de ES100) Kleine paneeltjes die dwars op de lengterichting worden gemonteerd werken erg stabiliserend maar zijn optisch niet altijd even aantrekkelijk. Een u-profiel van aluminium zou ook een optie kunnen zijn, daar achter zou je meteen de aansluitingen van bijv. de hoogspanning kunnen wegwerken.
Ik denk overigens dat zwarte statordraden uiteindelijk een wat transparanter aangezicht geven dan de draden met doorzichtige mantel omdat deze laatste nogal opvallen, terwijl een zwarte draad minder opvalt en dus meer de aandacht geeft aan hetgeen er doorheen schijnt.
De ontwerpen van Fikier van destijds zijn ontworpen met het oog op minimale kosten en goed verkrijgbare materialen. Kijk ook een naar hoe bijv. een audiostatic in elkaar zit, zo kan het ook.
Groeten, Martin-Jan
Beste Marco, het is natuurlijk appels met peren vergelijken, maar waar gaat jouw preferentie uiteindelijk naartoe: elektrostaten, conus based speakers of hoorns? Dick is bijvoorbeeld helemaal weg van de Klipsch La Scala en het hoornsysteem van Klaus Speth wordt beschouwd als de non plus ultra.
Groet,
Chris Hie
dazzdax@xs4all.nl
Hallo Chris, sinds een aantal jaren ben ik de trotse bezitter van een paar Klipschorn luidsprekers. Zelf gebouwd naar origineel recept van Paul Klipsch.
Ik ben nu bezig met mijn bouwverslag welke binnenkort wordt gepubliceerd.
Ook heb ik al veel systemen bij in huis mogen beluisteren. Echter, is er niet een geweest die mijn Klipschorn heeft kunnen verjagen.
Dus je begrijpt wel dat ook ik zeer gecharmeerd ben van een mooi hoornsysteem. Een ander groot voordeel is dat een hoogrendement hoornluidspreker bij uitstek goed combineert met een laag vermogen buisversterker zoals een 300B.
Die combinatie is voor mij, tot nu toe, onverslaanbaar.
Leuk project!
Ik heb altijd bewondering voor mensen die echt doorzetten, zoals Marco. Zelf ook ooit eens begonnen (ESL ontwerp van Tim Weert, klonk echt goed), maar bleef steken bij het spannen van de alu gecoate mylar folie. De Fikier methode met plakband komt zo ongecontroleerd over dat ik er nog niet aan durf te beginnen. Veel te bang om de boel te scheuren. Misschien biedt een workshop esl bouwen een goede start om mij over de mylarspanstreep te trekken. Nog meer belangstellenden voor een dergelijke workshop? Wie zou een dergelijke workshop willen geven? Marco?
Het boek van Fikier bevat overigens een storende fout: het spannen van de draden in de figuur is verkeerd weergegeven. Per spijker twee maal een draad (op- en neergaand) is correct en niet 1 op of neergaande draad zoals de tekening suggereert. Fikier vertelde mij ooit eens dat die fout niet gecorrigeerd is door de drukker.
Met wat oefening kun je met de plakbandmethode, zoals Eddy Fikier het in zijn boek omschrift, goede resultaten krijgen. Ik heb het ook altijd op die manier gedaan. Natuurlijk kun je ook een heel spanraam maken zoals sommige zelfbouwers dat doen, maar echt nodig vind ik het zelf niet.
Hallo Marco
Met veel plezier je artikel gelezen, en de electrostaat was weer in mijn gedachte.
Ooit heb ik de quad esl 57 gehad,en deze heeft mij nooit meer losgelaten.
Door jouw artikel ben ik weer op zoek gegaan, wat mij altijd heeft tegen gehouden was de prijs (jaren terug dan) en de veroudering.
Nu moest het er dan toch van komen,maar eerst nog wat anders tedoen, er moest een goede eindversterker komen, en zoals altijd is de tijd hebben je grote winst. Een audio vriendje in DenHaag had een mooie accuphase p11 en een maand voor dat ik hem overnam gerviseerd in Elst dus mooier kan niet, en in mint condition.
Nou stap een was gemaakt de versterker staat hier, nu zoeken naar electrostaten en dus ook de es100 fullrange, zoeken zoeken en na een tijdje een advertentie op marktplaats.
De electrostaten verkeerden in goede conditie maar wel met gebruikssporen, ik moet zeggen ik heb ze kunnen ruilen tegen klipschs hersy 11 luidsprekers ,en echt geen slechte ruil want de es100 klinkt nog super.
In de nabije toekomst ga ik eerst ervoor zorgen dat ze er weer lekker fris uit gaan zien ,het oog wil ook wat niet waar.
Maar het is nu al 24.00 uur en ik zit er al zeker een uurtje of 8 naar teluisteren want ze zijn vandaag pas gebracht, en ik ben een gelukkig mens echt waar, ik ben blij dat ik je artikel een tijdje terug heb gelezen en ben over gestapt,
Hartelijk dank daarvoor.
Met vriendelijk hoogspannings groeten
Vincent Hendriks
Nou we zijn weer even verder, een muziek maatje hoorde de audiostatics, en zei Die moet ik ook hebben.
Wat hebben we nu gedaan (alles op basis van vier paar rechter handen )we hebben 4x de es300 gekocht in erbarmelijkestaat, alle vier vergen een nieuw frame nieuwe folies, en wat rek en strek werk van de statoren. Jammer dat er geen foto van kan plaatsen.
Wel heb ik de electronica van de es300 in mijn es100 gebouwt, wel degelijk een verschil, maar je hoort ook meteen de zwakste schakel bij een behoorlijke bas nl het frame, maar daar hebben we wel iets voor. Dus het gaat de goede kant op met de electrostaten hobby.
mvg
Vincent
Hallo Marco,
Ook ik ben inmiddels de gelukkige bezitter van een set Audiostatic es100,voor 300 euro overgenomen van een andere muziek/audio liefhebber, ze spelen in mijn oren prima, met een probleempje, nl het rendement is ws terug gelopen, want de versterker, een wat oudere NAD eindversterker nl de 2100 moet flink open, iets wat de vorige eigenaar ook keurig vertelde. Het folie is mi nog keurig, want mooi
transparant. De vraag de ik heb is of het voor mij te doen is om de coating opnieuw aan te brengen,begreep uit jouw artikel dat de twee delen van het paneel zijn verliimd.
zijn er eventueel ook bedrijfjes of hobbyisten die dat tegen een redelijke vergoeding doen?
Ik weet natuurlijk dat er ook specialisten zijn die complete revisie uitvoeren tegen voor mij te hoge kosten. Verder ik hoef nooit meer iets anders als electrostaten, had in het verleden een setje Audiostatic es.50, die ik weer had verkocht, besef nu dat dat een vergissing was.
vriendelijke groet,
Siep
..Hier een paar ES100’s op het oog om door de revisie te halen. Leuk project voor tussen de kerst en pasen. Heb al een stel ES200’s draaien op een 2x een Marantz MA500. Alles kan beter, mooier, en zo… dus binnekort een ES100 scoren en deze gaan upgraden naar een erg fraaie combinatie met de MA500’s!
goedendag zou graag willen weten of de es coating die u gebruikte van mj dijkstra nog te krijgen is..en zo ja hoe kan ik hem bereiken…z.n mail werkt niet meer heb ik ontdekt…gr armand uit zoetermeer
Goedemiddag, de betreffende coating was beperkt houdbaar en werd door dat Dijkstra alleen gemaakt als er voldoende vraag was. Ik heb het eenmaal met succes gebruikt, de tweede keer heb ik Licron Crystal ESD coating kunnen bemachtigen wat overigens ook zeer goed werkt. Ik heb laatst iemand anders met de ES100’s gelukkig gemaakt dus mocht je interesse hebben heb ik nog ESD spray en mylar folie over.
MvG,
Bart
Beste Bart, ik heb mijn jaren geleden uitgeleende ES300 RS weer thuis staan. Ik kreeg ze defect terug :(. Ik zag dat de 27K weerstanden niet meer goed waren en heb van Ben Peters gelukkig 8 nieuwe weerstanden ontvangen. Het klinkt weer als een huis, althans het hangt een beetje van de soort muziek af. Klassiek klinkt fantastisch goed (zelfs beter dan mijn DCI’s) maar bij Rock heb ik rechts een vervorming. Ik kan verder geen defect in de electronica ontdekken.
Tenzij iemand van dit forum een tip heeft hoe ik dit frequentie defect kan oplossen.
Het is er niet permanent. Dus ik vermoed dat de oorzaak in de achteruitgang van de folie gezocht moet worden. Ik heb dus zeker interesse in jouw EDS spray en mylar folie. Ik weet niet of het genoeg voor de ES300 want die is wat groter dan de ES100.
Is het nodig om ze allebei te vervangen? Ik beschouw mijzelf handig genoeg voor deze klus, met dank aan de hier gegeven informatie hoe en wat.
Groet Ronald
Best Bart, ik heb nog wel interesse.
Mvrgr
Ronald van der Steen
Beste Bart,
Als je nog in het bezit bent hiervan dan heb ik interesse, Ik ben nu een paar aan het restaureren, op de huidige folie is langs alle randen een grafiet lijn aanwezig, gaat de coating ook over deze grafiet lijn heen?
met vriendelijke groet,
Jan Willem
Kan iemand mij vertellen hoe het met de ohmse belasting zit van de Adiostatic es100
Dit in verband met welke versterker er nodig is? Wat is de minimum ohmse waarde?
Dag mensen,
Ik heb na lang zoeken ook een paartje audiostatics gevonden op het net. Ben nu bezig om ze te reviseren. Gisteren bezig geweest met het uit elkaar halen van de speakers. Alleen kwam ik erachter dat het tresparaam van mij er anders uitzag dan die van marco. In het mdf zat een smalle gleuf van 4 mm. Hierin zat een trespa raamhelft in vast gelijmd. Dus het was onmogelijk om de mdf balken met de hand uit elkaar te halen. Maarrrr het blijkt dat een 8M draadstang precies in de schroefgaten past van de speaker. Dus heb ik een soort van krik bedacht. Afijn een foto zegt alles. Door de schroef langzaam op te draaien komen de mdfhelften langzaam los. Eerst de onderkant losgetrokken p, en daarna de bovenkant losgetrokken met deze krik
Dag mensen,
Heb ook een stel es 100 gevonden. Gratis nog wel.
Ben nu bezig het paneel uit het mdf raamwerk te krijgen. Wat blijkt, het paneel van mij is anders dan die van marco. Een trespapaneel was breder dan de ander. En dit bredere paneel zat vastgelijmd in een geul, dat in het mdf frame was gefreest.
Met geen mogelijkheid kon ik de mdfbalken loskrijgen van het paneel. Maar ik had een oplossing die ik wil delen. In de schroefgaten van het mdf frame past precies een M8 schroefdraad stang. Dus heb ik een soort van krik bedacht om langzaam het mdf van het trespa te scheiden. Eerst de onderkant en daarna de bovekant losgetrokken. Ging verassend goed. Een foto zegt alles.
Menno van der Veen (bouwer van buizenversterker-bouwpakketten + ontwerper van ringtrafo’s (Amplimo) stelt dat buizenversterkers minder geschikt zijn voor ESL’s.
Buizenversterkers zijn spanningsversterkers; transistorversterkers zijn stroomversterkers.
Welke versterker worden gebruikt met de ES 100 (tot 2000,=) ?
Waar Menno op doelt is dat buizenversterkers moeite hebben om zijn trafo’s aan te sturen die bedoeld zijn voor grote ongesegmenteerde electostaten. Dat is natuurlijk al lang achterhaalde techniek.
Betere electrostaten, een beetje Audiostatic maar dat ook maar een beetje, zijn tegenwoordig meervoudig gesegmenteerd en hebben daarmee als electrostaat een veel beter aansturing mogelijk die prima bij een esl past.
De trafo op zich blijft natuurlijk wel een dingetje maar dat is zeker goed op te lossen. Ik heb dat al jaren goed onder controle.
Kan deze methode ook worden gebruikt voor van Medevoort Electrostaten?
Hee marco,
kan jij of een medenlezer hier antwoord geven op hoe 2 pins stroomkabel aan te sluiten op de 3 pins connector op printplaat?
ik heb deze nu meest rechts zitten omdat ik het idee had deze de blauwe voeding dan serieel voedt, dus input 230 ipv paralel 115volt.
poef met rook en de capcitor zat tegen t plafon, ik heb deze er nu in geheel tussen uit gehaald (deze zit tussen de inkomende 2 fases)
Ik vraag me af of dit correct is, athans mijn beweing dus links pin 1 en 2 zeg maar is 115 volt en pin 2 en 3 is 230 volt?
en hoe zit t met die jumper? ik las ergens je hiermee voltage kon selecteren, 115/230v maar als ik de banen lijdt van deze jumper lijkt me dat erg onwaarschijnlijk, of ik snap er gewoon geen bal van, vindt gewoon raar dat de capacitor eruit klapten.
foto 2 pins op pin 2 en 3 connecter printplaat:
http://sectronics.nl/audiostatic-wing/power.jpg
foto achterzijde print:
http://sectronics.nl/audiostatic-wing/backsideprint.jpg
heb nu wel iets versterkt geluid, maar scheelt niet echt veel met de speakers uit, moet speakers nu voeden met 90watt per kanaal om er een beetje aardig geluid uit te krijgen, de 35 watt amp geeft zo weinig geluid dat je een speld nog kan horen vallen.
Beste Marco en/of lezers,
moeten de statoren van een ES100 (dus voor en achterkant) perfect op mekaar gelijnd zijn? Ik vraag dit omdat na een revisie van mijn speakers de voorste statoren van één van speaker een verschuiving heeft van 12mm. bv de meest rechtse draad (van de statoren aan de voorkant van de folio) ligt dus 12mm meer naar links dan dezelfde draad achter de folie.
Alvast bedankt voor de input.
Dat is volgens mij wel teveel. Dat zul je wel moeten aanpassen.
Heb inmiddels beide panelen (ES 100) uit elkaar kunnen halen, zaten net zoals bij Edwin op een aantal punten gelijmd met een of andere kit , heb 2 lijm klemmen contra gebruikt om de ramen uit elkaar te krijgen.
De raamwerken van de folie en de folie zijn na het verwijderen van de statoren nog heel, de vorige eigenaar is een verwoede roker geweest, er zit nu een bruin zwarte laag op en het folie voelt hard aan ( er kwam trouwens nog wel geluid uit ( versterker van 2*100 wat half open) normaal dender ik dan weg?
ik heb geprobeerd om met de ontvetter St Mark een stukje te reinigen en het resultaat is verbluffend, de folie wordt weer transparant en voelt ook anders aan.
weten jullie of het zinvol is om dit voor het gehele folie schoonmaken en voorzien van nieuwe coating. zo ja weten jullie waar ik die coating vandaan kan halen of beter nog hoe zelf te maken?
Goed inmiddels 1 folie gereinigd en zoals zo vaak aan de finish gaat het mis, een scherpe rand aan het pertinax raam en mn folie scheurt aan de onderkant (fck)
dan maar plan B
ik wil jullie nog wel ff het resultaat laten zien van sigaretten op electrostaten
Via Martin jan Dijkstra. Hij is actief op diyaudio.com. Via die site kun je contact met hem krijgen. Als hij genoeg klanten heeft maakt hij de coating.
Ik ben al bijna 20 jaar in het bezit van 2 ES 100 electrostaten. Na mijn verhuizing heeft eentje blijkbaar wat te lijden gehad want er komt nog maar weinig geluid uit. De ander is redelijk goed. Ik zou ze graag willen laten opknappen. Met nadruk op laten want zelf lukt mij dat niet. Volgens mij hoeft alleen de folie vervangen te worden maar daar ben ik niet zeker van. Als iemand wat wil verdienen dan hoor ik dat graag.
Lijkt me leuk hoor, zo’n een electrostatische luidspreker. Vooral dat stukje over de echtheid van de stemmen klinkt overtuigend. Hoeveel kost een dergelijke luidspreker? Ik ben op zoek naar iets moois voor mijn huiskamer.
Aan Edje: Wat het mylar spannen betreft, dit gaat perfect met plakband (gelijkmatig opspannen alla een echt spanraam) Maar dan moet je wel een “truuk” aanhouden. Ik heb het als volgt gedaan Je neemt een volkomen rechte gladde deur en zet daar met een marker viltstift een raster op uit alla een dambord. Leg de mylar op de deur (dus op het raster) Zet met die bruine niet of weinig rekkende plakband de mylar vast. Teken nu een rechthoek op de mylar waar de 2 ramen naast elkaar op kunnen liggen met een onderlinge afstand van bv 1cm.
Teken op de resterende mylar die je tzt wegsnijd een rooster wat correspondeert met het onder de mylar liggende rooster Neem de tape (ik nam stukjes van ongeveer 10cm en plak dit voor de helft op de mylar even verder dan de tape waarmee je de mylar aan de deur plakte en trek de bruine tape naar je toe (de mylar gaat rekken Doe dit symmetrisch (belangrijk)en wel rondom en ben je 1x rond geweest dan weer herhalen tot je de gewenst spanning hebt bereikt. De mylar laat zich heel ver oprekken en wees niet bang voor scheuren want als je gelijkmatig en symmetrisch werkt is de kans op scheuren zeer klein is mijn ervaring. Ik ga altijd door met rekken tot de mylar nagenoeg niet verder is te rekken. Dan de coating van Martin Jan Dijkstra die mij zeer goed is bevallen aanbrengen En dan de ramen op de mylar plakken en uitsnijden Je hebt dan 2 gelijke ramen waarin de mylar spanning dezelfde is hetgeen zeer belangrijk is voor gelijke klank links en rechts Veel succes toegewenst.
Hoi Henk,
toevallig stuitte ik op je reactie, na zo’n 6 jaar! Bedankt voor je heldere verhaal! Ik ga het eens goed doorlezen en zien of ik aan een gladde, vlakke deur kan geraken. Jouw methode klinkt beproefd.
Litzedraad problemen.
Na een aantal jaren begonnen de draden op het mdf frame te plooien en wringen. Ze zaten er echt best strak op… Het ziet er niet uit, maar erger: de afstand draad – mylar (nog aan te brengen) is niet meer overal gelijk. Balen. Die moeten overnieuw. Mijn idee is dan om massieve lasdraad, TIG draad van 2 mm te gebruiken met 50/50 openheid (gesegmenteerd). Van het plooigeheugen dan geen last meer. Daarover als isolatie krimpkous, maar ik ben niet zeker of de elektrische isolatie dan voldoende is. Kan iemand daar iets over zeggen?
Ergens begin de jaren 2000 ben ik begonnen met de bouw van mijn eerste elektrostaten. Inmiddels ligt dit ver achter mij en ben ik er niet meer mee bezig , maar ik heb er in de huiskamer een mooi setje aan overgehouden en ook in de kelder speel ik volledig surround in mijn (projectie) homecinema met zelfgebouwde hybride elektrostaten. Ik ben overigens degene die ooit begonnen is met velponlijm, verdund met water en een druppel airbrushverf als coating voor de mylar. De huidige elektrostaten zijn inmiddels dus meer dan 12 jaar in gebruik en worden zowel in de huiskamer als in de cinema veel gebruikt. Ik bouwde mijn panelen zodanig dat ik ze probleemloos kan openen, zonder het membraan te beschadigen. Dat laat me toe om in een paar uurtjes werk en pakweg eens om de 4 jaar ze te openen, het membraan volledig te ontvetten en reinigen met ammoniak en vervolgens eenvoudig weer te coaten. Ze klinken dan weer als nieuw. Het membraan is hiervoor verlijmd aan slechts één stator. De tweede stator wordt hier vervolgens tegenaan geschroefd. Dat laat openen en sluiten van de panelen toe, zodat onderhoud peanuts wordt, iets wat bij elektrostaten een echte meerwaarde is.
Voor het gelijkmatig spannen van het membraan bij de bouw werkte ik met een vlakke plank waarrond geschaafde balkjes zijn geschroefd, waarover twee aan elkaar gezette fietsbinnenbanden zijn gelegd. Hierover leg je los de mylar en die plak je vast met tape aan de achterzijde. Als je nu de fietsband oppompt trek je rondom de mylar retestrak en vooral overal rondom gelijkmatig, want daar zorgt de lucht in de band voor. Dit werkt zeer goed als spanraam.
Sinds 4 jaar zijn mijn broer en ik nu bezig met een poging tot restauratie van de Quad ESL en de ESL-63. Mijn voorkeur gaat heel duidelijk uit naar de ESL-63 om diverse redenen die allemaal klankmatig zijn.
De uitdaging van de coating was inderdaad niet gering, 100-den en 100-den verschillende mengsels heb ik gemaakt en getest, maar de lijm problemen zijn denk toch wel de moeilijkste van het hele verhaal. Lijmen van de stator, van de Mylar, van de mesh, zijn allemaal kleine onmogelijke opgaven.
We hebben nu na 4 jaar een ESL Plus, een ESL met een aantal sterke pluspunten t.o.v de ESL-63 zoals die door de meeste restauratiebedrijven en personen gemaakt worden. Naar onze mening wordt deze speaker veel, heel veel onrecht aangedaan door de manier waarop deze in de meeste gevallen hersteld worden. Ikzelf heb ruim €5.000 uitgegeven aan restauratie en alleen maar hele grote teleurstellingen gehad. Dat is dan ook de aanzet geweest tot ons ESL project en wat een prachtige reis is dat geweest. Wat er allemaal te ontdekken en leren valt in zo’n traject is mind blowing.
Het uiteindelijke resultaat na 4 jaar mag er echt zijn en staat als een huis. Zo horen de ESL’s te klinken en alleen zo doen ze het ontwerp van Peter Walker eer aan. Inmiddels diverse onafhankelijke luistersessie gehad met muzikanten, opname technici, audioclubs en audiofielen. De uitkomst was unaniem: fantastisch, jaw dropping.
Het kan wel een Quad ESL-63 echt in ere herstellen, maar de weg is lang, zwaar en kostbaar, maar alle moeite inspanning en geld meer dan waard.
En hoe heb je de folie gelijmd?
Ik ben een paar van Medevoort elektrostaten aan het reviseren. Alleen het plakken van de Mylar op het frame is niet zo succesvol. Ik lees veel over met thinner verdunde Bisonkit en heb ook al secondenlijm met aparte activator geprobeerd. Maar het resultaat valt steeds heel erg tegen. Is het met de dubbelzijdige wel goed te doen?
En welk merk/type is dan het beste?
Het mag natuurlijk niet te dik worden met foamtape o.i.d.
Even een verzoek.
Ooit heeft Edo Hulsebos een windows programma geschreven: esl_seg_ui. Daarmee kon je heel mooi de segmentatie uit laten rekenen.
De site van Edo bestaat niet meer en ik heb me een ongeluk gezocht, nergens gevonden. Heeft iemand het programmaatje nog ter beschikking? Ik zou het heel erg graag willen gebruiken voor mijn hobbyproject.
Spelen ze nog? Is nu al 10 jaar geleden dus in principe zijn ze nu weer aan vervanging toe?
Ik vind het een mooi concept maar ontmoedigend dat je elke 5-10 jaar een revisie moet doen…
Stan,
ik begon met bouwen van ESL’s ergens in 2000 en ik heb aansluitend een aantal sets gebouwd.
Mijn laatste moeten ergens dateren van 15 jaar geleden ? Deze zijn de vaste setup van mijn surroundsysteem in mijn hometheater in de kelder.
Ook in de woonkamer staat een stereoset hybride elektrostaten, die nog een een paar jaar ouder zijn.
Ik heb reeds heel vroeg een systeem toegepast, waarbij de mylar (membraan) op slechts 1 stator is verlijmd. ( niet met tape, wel met permanente twee componenten PU lijm ). Ik kan dus de panelen zeer snel openen door een 20 tal schroeven los te maken met een batterijhandschroefmachientje. Hierbij beschadig ik niets en het gaat snel. Ik reinig dan het membraan met ammoniak ( masker gebruiken) en vernieuw de coating. Dat gebeurt pakweg eens om de 4 jaar en dan klinken ze als nieuw. Reken een 2 tal uur werk en dat is het meer dan waard. Je bent meer tijd kwijt als je nieuwe luidsprekers wil kopen…..
Ik heb ook reeds lang door dat als je niet permanent de hoogspanning op het membraan laat zitten, enkel als je ze gebruikt, dat de coating veeeeel langer goed blijft. ( ja zelfs langer dan 4 jaar)
Ik heb jaren geleden me verdiept in esl en kwam tot de conclusie dat zelf maken heel veel voordelen heeft.
Om te beginnen kun je dan meervoudig segmenteren om o.a een beter afstraalgedrag te krijgen en ook de balans van de speaker te verbeteren. Tevens heb je dan meer grip op de impedantie in combinatie met de audiotrafo.
Betreft de trafo’s, de standaard Audiostatic trafo’s zijn erg beperkt en de weerstanden in serie met de primaire wikkeling zeggen al gelijk waar de problemen liggen: te lage impedantie voor de meeste versterkers om het aan te sturen en dat levert vervolgens ook nog een slechter rendement op en ruim hogere vervorming. Ik snap dat het een commercieel oplossing is en in het land der blinden is eenoog koning. Met andere woorden er zijn ook nauwelijks echt goede trafo’s voor esl te vinden.
Gelukkig heb ik een wikkelmachine dus ik heb zelf maar een goede voor mijn esl gewikkeld.
Een ander weinig genoemd “probleem” is dat een esl wel enige demping moet hebben. J.H. Streng, een voormalig medewerker van het Natlab van Philips heeft daar uitgebreid overgeschreven.
In de meest eenvoudige bewoording: er moet een fijnmazig doekje voor. In de eerste serie ES200 van AS was dat ook het geval maar mensen vonden de latere transparante versie mooier dus werd dat helaas de standaard bij AS.
Kan het zijn dat AS later andere trafo’s heeft toegepast? Later hebben ze namelijk ook DCI modellen gemaakt en daar zit volgens mij geen weerstanden primair in.
Dat ze ondergedempt zijn kan ik beamen. Weet je niet beter dan valt er mee te leven, zeker als een dynamische sub erbij aangesloten is die het een en ander wat maskeert. Maar zet er een fatsoenlijke dynamische speaker naast en je hoort snel dat het laag van de AS te wollig is. In de toekomst wil ik experimenteren met demping in de vorm van het gedeeltelijk blokkeren van het geluid. Wat vergelijkbaar met het ‘zaagtand’ profiel dat op sommige latere modellen is toegepast. Geen idee of zoiets net zo goed werkt als een fijnmazig remraster.
Ik denk niet dat AS andere trafo’s heeft toegepast, wellicht is er iemand die ze open heeft gehaald en gemeten wat ze doen. Gezien de kennis en kunde bij AS ….. enfin, daar heb ik mijn twijfels over, het is te veel een commerciële ESL. Ik heb meer waardering voor de Quad electrostaten ondanks het feit dat daar ook veel kwaliteitswinst is te behalen maar de ideeën van Peter Walker waren een stuk beter en hij had ook geweldige oplossingen (o.a ook het demping systeem)