Een DIY hoornluidspreker met een Tangband W8-1772

 

[nextpage title=”Tangband breedband luidspreker” ]

Nu de zomer voorbij is wordt het weer tijd om de schuur in te duiken en eens een aantal mooie luidspreker projecten aan te pakken. Naast de ontwikkeling van een high quality hoornluidspreker op basis van de ontwerpen van Paul Klipsch, heb ik een klein uitstapje gemaakt naar een hoornluidspreker met één enkele breedband luidspreker. Tijdens het opruimen kwam ik namelijk een set Tangband W8-1772 tegen. Een prima aanleiding voor een leuk zelfbouwproject.

 

Tangband breedband luidsprekers

Tangband is producent van een serie hoogwaardige luidsprekerunits waaronder twee populaire breedband luidsprekers. De Tangband W8-1808 en de Tangband W8-1772. Beide drivers zijn nagenoeg identiek. Echter de specificaties zijn wat verschillend. Met name de Qts van de W8-1808 is wat hoger dan de Qts van de W8-1772. Dat maakt dat de Tangband W8-1808 meer geschikt is voor open baffle, gesloten box en basreflex luidsprekers en de Tangband W8-1772 uitermate geschikt is voor ‘back loaded’ hoorn luidsprekers. Met name die laatste is een interessant luidspreker ontwerp waar veel zelfbouwers lovend over rapporteren. Tijd om dit eens te onderzoeken. Een nieuw project is geboren.

Een backloaded horn

De back loaded hoorn is een luidsprekerontwerp welke al decennia met veel succes wordt gebouwd. Het principe is een gevouwen hoorn met een enkele breedbandige luidspreker. De back loaded hoorn is een hoog efficiënt luidspreker (> 95 dB) systeem, waarbij de meeste energie direct wordt omgezet in geluid. Dit heeft een aantal grote voordelen. Als eerste zorgt de hoge effectiviteit dat deze luidsprekers kunnen  worden aangestuurd met laagvermogen versterkers. Zelfs een 0,5 Watt (buis)versterker is vaak al meer dan voldoende om genoeg muziek te kunnen maken. Doordat er een breedbander als luidspreker wordt gebruikt heb je dus een ‘puntbron’, wat door veel liefhebbers als  luidspreker ideaal wordt gezien. Ook is er meestal geen of weinig filtering nodig. Dit komt natuurlijk voornamelijk door het breedband principe, waardoor het gehele frequentiebereik door één unit wordt verzorgd. Dat betekent dat er ook geen versmering in geluid is. Alle muziek komt direct van de versterker door de luidspreker in de huiskamer. Dat maakt wel dat de gebruikte versterker en bron wel van goede kwaliteit moeten zijn

[/nextpage]

[nextpage title=”Dallas II” ]

Dallas II

In mijn zoektocht voor een goed hoornontwerp kom je op het www erg veel mooie ontwerpen tegen. Van simpele constructies tot zeer complexe CNC gefreesde luidsprekerkasten. Ik heb uiteindelijk besloten een bestaand ontwerp van Ron Clarke na te bouwen. Ron Clarke is een hoornfanaat en heeft een aantal zeer gewaardeerde luidsprekerontwerpen op zijn naam staan. Als je geïnteresseerd bent in wat deze man allemaal maakt, moet je zijn site maar eens nalezen. Het is een site vol met zelfbouw informatie ontwerpen. Ik kies uiteindelijk voor een bewezen ontwerp: de Dallas II luidspreker. De volledige bouwbeschrijving kun je downloaden door op het onderstaande plaatje te klikken.
De Dallas II is een ‘middelgroote’ luidspreker die met een beetje geduld en aandacht heel goed zelf te bouwen is. Middelgroot is natuurlijk een relatief begrip en in de wereld van hoorn luidsprekers is dit echter nog maar een kleintje. Als je het ontwerp van Nelson Pass hiernaast bijvoorbeeld ziet is dit al een stuk groter ontwerp. Deze creatie heet overigens “Kleinhorn”. What’s in a name… Er hangt overigens een fraai artikel met complete bouwbeschrijving inclusief tekeningen aan deze foto. Voor wie inspiratie heeft gekregen, moet maar even op het plaatje klikken om het artikel te kunnen lezen.

Ik ga dus een meer bescheiden backloaded hoorn maken. Een uitgebreid zelfbouwplan met alle tekeningen van de Dallas II zijn uitvoerig gedocumenteerd.

De bouw van de DallasII luidspreker

Het bouwen van een dergelijk hoornsysteem is niet zo heel moeilijk, maar vraagt wel de nodige aandacht en precisie. Uiteraard is wat gereedschap als een cirkelzaag machine  essentieel. Als je de tekeningen bestudeert zie je dat er behoorlijk wat hoeken moeten worden gezaagd om de inwendige hoorn constructie te kunnen maken.

Kast resonanties: een vloek of een zegen?

Ik gebruik als hout  voor de kastconstructie 18 mm. populierplex. Populierplex is wat mij betreft één van de mooiste materialen om een luidspreker van te bouwen. Het heeft erg mooie resonantie eigenschappen, wat een positieve toevoeging kan zijn voor elke luidspreker. Het principe van een ‘dode’ kast heb ik inmiddels al een langere tijd achter mij gelaten. Beton, complexe matrix constructies, lood bitumen, noem ze maar op. Ik heb alle soorten wel in huis gehad. Mijn ervaring is dat, hoe de luidspreker ook ontwikkeld is, het leven er ook een beetje uit is. Een ‘dode’ kast klinkt nu eenmaal ook dood…
Ik vind dat de eigen resonantie van een luidsprekerkast best mee mag doen in het gehele luidspreker ontwerp. Als je dat goed doet, heeft het alleen maar een toegevoegde waarde aan de muziekbeleving. Het ‘KISS’ (keep it simple, stupid) principe is hier zeker van toepassing.

Een dode Thorens TD160

Hetzelfde verhaal geld bijvoorbeeld ook voor de fraaie en weer zeer gewaardeerde Thorens TD160 spelers. Er is een tijd geweest dat de hele kast moest worden volgeplempt met lood bitumen. Dit om alle kastresonanties tot een minimum te beperken. Dat lukt met dit materiaal dan ook aardig. De speler wordt na de lood behandeling zo dood als een pier…en klinkt ook zo. Nee, als ik je een tip mag geven en je bezit zo’n volgeplakte Thorens, haal alle bitumen rommel er uit en breng de kast weer terug naar het originele ontwerp. Een soort lange termijn reanimatie. De Thorens kan weer ademen, zoals hij was ontworpen…. Wel kun je winst halen uit een betere houten console, maar dat is stof voor een ander verhaal.

[/nextpage]

[nextpage title=”De bouw van de Dallas II” ]

De bouw van de Dallas II

Uiteraard zeggen foto’s meer dan woorden dus zal ik de gehele bouw zoveel mogelijk laten zien.

Allereerst worden alle delen volgens tekening op maat gezaagd. Dan wordt er in het front met de freesmachine een uitsparing voor de driver gemaakt. Ik laat hem netjes in het front zakken. Daarna kun je voor de zekerheid even alle delen ‘droog’ passen.

Als alles netjes past ga ik de kast in elkaar lijmen. Ik begin op een zijkant en lijm de losse binnen panelen stuk voor stuk in de kast aan elkaar. Neem hiervoor een schuimende PUR lijm. Mocht je dan toch een kiertje ergens hebben, wordt deze netjes opgevuld met de schuimende lijm.

De panelen worden met zogenaamde lamello’s verlijmd. Dit is een oerdegelijke en permanente verlijming. Natuurlijk kun je hier ook gewone deuvels gebruiken. In de binnenzijde zit nog een paneel die netjes moet worden afgerond. Heb je nu geen freesmachine, dan kan dit natuurlijk gewoon met de hand.

Als alles goed droog is kunnen de kasten worden geschuurd. De drivers worden geplaatst en…spelen maar.

Hé, geen filter?

Het mooie van de Tangband W8-1772 is dat deze zo’n mooi frequentieverloop heeft dat je eigenlijk geen filter nodig hebt. Alleen in het laag heb ik een weerstand gebruikt om wat hobbels weg te werken. Gehoormatig is een 15 Ohm weerstand over de luidsprekerklemmen alles wat nodig is om deze luidsprekers mooi te laten spelen. Natuurlijk hebben we hem ook gemeten en het meetrapport van Dick wil ik je ook niet onthouden.

[/nextpage]

[nextpage title=”Meetrapport van de Dallas II” ]

Meetrapport van de Dallas II

Tangband breedbandluidspreker BLH op de meetbank
De impedantie/fasemeting laat een minimum impedantie van 7.6 Ohm bij 400 Hz zien. Boven 200 Hz toont de impedantie/ fase curve zich bijna als een Ohmse weerstand, een zalfje voor de aangesloten versterker, zeker als de behoorlijk hoge impedantie ook nog mee wordt genomen. Onder 200 Hz zijn de impedantiepieken te zien die bij dit type gevouwen hoornsysteem horen. Veel kwaad kan het niet. De versterker zal er weinig problemen mee hebben.
Gaan we toch proberen om het een en ander een beetje glad te strijken, via de meest simpele methode. We houden het lekker ‘KISS’, al is het maar om niet onnodig met spoelen en condensatoren in dit minimum systeem te willen strooien. Een parallel geschakelde weerstand van 12 Ohm moet het klusje klaren en maakt versterkerbelasting zelfs extreem vriendelijk. Later heeft Marco deze iets verhoogd naar 15 Ohm.

Bijna als een liniaal is het nu, waar de hoogste piek tot een nietszeggende 7.7 Ohm is gereduceerd en de gemiddelde impedantie nagenoeg aalglad op 5 Ohm is komen te liggen. Hoewel er daarbij natuurlijk wel een stukje uitgangsvermogen in de weerstand gedissipeerd wordt en in warmte wordt omgezet. Maar ja, waar praten we over als je ziet hoeveel vermogen er maar nodig is om dit luidsprekersysteem tot leven te brengen. Een paar honderdste tot enkele tienden van een Watt. Zet er een 2 wat buizenbakje voor en je speelt de huiskamer vol muziek.
Ik heb mijn oren zoals altijd ook ten luister gelegd en was best onder de indruk dat er met zulke simpele middelen zo’n lekkere muziekweergever kan worden gemaakt. Dat pleit in de eerste plaats voor de kwaliteiten die Tangband steeds weer aan hun luidsprekerunits weet mee te geven. De klasse straalt er van af. Wat nog nodig is, is een passende behuizing. En die is hier gevonden in een backloaded hoorn.
De Tangband hoorn is zeker geen allesvreter als de Klipsch Cornwall die er naast staat, of als het nieuwe meerweg hoornsysteem met 38 cm woofer dat Marco net gereed heeft. Met kleinere muziekbezettingen of klassieke klanken weet de Tangband BLH luidspreker echter tot bovengemiddeld inspirerende resultaten te komen. Hier ligt zijn sterkste punt. Met complexe muziek laat de breedbandluidspreker het snel een beetje vol lopen als er wat luider wordt geluisterd. Erg boeiend.
Dick

Luisteren

Ik sluit de Dallas II luidsprekers aan op mijn eigen set. Een TriodeDick CeasarII buisversterker, Audio Creative Tonmeister voorversterker, met als analoge bron een Thorens TD124 MkII met GrooveMaster MKII aangesloten op een PhonoDude RIAA versterker.  Voor het digitale domein wordt een DDDAC 1794 NOS DA converter/ Mac Mini ingezet.
Voor de eerste klanken van deze luidspreker trek ik willekeurig een Lp uit de kast. Een Lp van Earth & Fire, (Reality Fills Fantasy) gaat onder de naald en na de eerste tonen val ik bijna verbaasd van mijn luisterstoel.

Wat is dit een fraaie luidspreker. Ik had in eerste instantie niet  verwacht dat er direct zo’n mooi beeld wordt neergezet. Met name het laag is strak, laag en veel. Niet te veel, maar meer dan je in eerste instantie zou verwachten uit een enkele breedbander als deze Tangband. Het hoog en midden gebied is schoon, mooi in balans en zeer gedetailleerd. Pfff, dat had ik niet echt verwacht. Nu maar eens lekker muziek luisteren. Ik heb deze luidspreker een flinke tijd in mijn audioset gehad en heb in die tijd veel muziek gedraaid. Van rustige, relaxte jazz tot stevig symfonische rock en van klassiek tot innemende close harmony. De luidspreker heeft me geen moment doen vervelen, maar……..

Niet alles klinkt even goed…..

He, wat jammer. Niet alle muziek is zo overdonderend als de eerste klanken die mijn huiskamer in stroomden. Ten eerste is de luidspreker behoorlijk kritisch in de aangeboden kwaliteit van het muzieksignaal. Een slechte opname klinkt dan ook slecht. Een heel goede opname daarentegen kan betoverend zijn. Daar tussenin zit een hoop muziek wat gewoon goed klinkt…. Ook is de luidspreker wat lastiger met complexe muziek. Bij symfonische rock bijvoorbeeld, big bands of grote orkesten loopt het geluidsbeeld snel dicht en wordt het een soort van muzikale brei.
Echter zijn kleine bezettingen, kamermuziek, akoestische gitaar, jazz etc. waanzinnig goed op deze luidspreker. Ik moet zeggen dat ik het zelden beter gehoord heb.
Mocht je liefhebber zijn van de laatste genres dan is deze luidspreker een geweldige partner die betoverend mooi kan spelen. Met als eis dat de versterking en de bron ook goed zijn. Maar dat laatste geld eigenlijk voor elke muziek set.
Wie interesse heeft in deze set kan mij een mailtje sturen. Ik kan nu eenmaal niet alles houden en mijn zoektocht naar een mooi luidsprekerontwerp is al weer in volle gang. Tegen de materiaalkosten mogen deze Tangband Dallas II luidsprekers naar een nieuwe eigenaar.

Audio Creative zelfbouw luidspreker?

Ik ga zelf weer verder met een vervolg op de Klonwall. Daar zijn ook weer geweldige ontwikkelingen in aantocht… Mijn hart ligt toch wel bij de mooie hoornsystemen gebaseerd op de legendarische luidsprekerontwerpen van Paul Klipsch. Op dit moment staat het eerste type te spelen. Een combinatie van een Klipsch La Scala en een Klipsch Cornwall. De uitdaging ligt nu bij het ontwikkelen van een houten hoorn voor de midden driver. Dit is nodig omdat de kunststof Klipsch K-400 hoorn niet (meer) te koop is en daarnaast eigenlijk veel beter kan. Ook het formaat is een belangrijk issue in onze ontwikkeling. Ach, het zijn het niet de kleinste luidsprekers maar ‘what the heck’, een man wil toch wat? Wordt snel vervolgd…..

[/nextpage]

 

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren

Bewaren