Audio-Creative ToneMaster: deel 3

[nextpage title=”ToneMaster II” ]

In deel 1 en deel 2 van het verhaal over het nieuwe Audio Creative ToneMaster luidsprekersysteem is het verhaal over de bouw van de behuizingen te lezen en de toegepaste luidsprekerunits. We gaan nu verder met het inbouwen van het cross-over filter, het altijd nodige tweaken en daarna, als alles naar wens is, natuurlijk lekker luisteren. Heel veel muziek luisteren.

Na de KlonWall, geïnspireerd op de klassieke Klipsch Cornwall, in brede en later ook smallere vorm wilden Marco en ik graag een nieuw tweeweg luidsprekersysteem dat in diverse luisterruimtes nog min of meer fatsoenlijk te plaatsen is. 60 cm brede kasten raak je niet overal kwijt. Een Klipsch Cornwall of La Scala, hoe mooi we die ook vinden, is niet voor ieder huis of luisterkamer geschikt. Bij bofbipsen waar het geen probleem is blijkt het echter niet zelden een partner voor het leven te worden.

Old School speakers

Dat de nieuwe speakers compacte kastjes zouden worden is op voorhand al uitgesloten. De klassieke bouwwijze uit de gouden eeuw van de audio, waar een hoger rendement van de luidspreker een must was, wegens het gebrek aan grote versterkervermogens, laten kleine behuizingen niet toe. Al is het alleen al door de afmeting van de 15” laag/midden luidsprekerunits. Het gros van de hedendaagse luidsprekerkasten is al een stuk smaller dan de 38 cm doorsnede van deze imposant ogende units. Maar ja, ben je eenmaal besmet met 15” virus, dan blijft dat altijd bij je…

Het moet minder breed

Helaas waren tot nu de door ons gebouwde kasten echt nog te breed voor mijn huiskamer. De oorspronkelijke KlonWall, of voorbeeld Klipsch Cornwall, meet ruim 65 cm in de breedte.

De nieuwe ToneMaster II is een beetje beter op mijn situatie berekend. De meeste voorgaande speakersystemen kon ik domweg niet kwijt, hoe treurig ik dat ook vond. En iedere keer als ik weer bij Marco ben en naar die heerlijke oorstrelende ouderwetse grote kasten luister, met dat moeiteloze diepe maar nooit bonkende relaxte laag uit de 38 cm woofers, ga ik daarna weer een beetje moedeloos naar huis. Maar mensen, alsjeblieft, geen medelijden, dit is puur een luxe ‘probleem’…

Van breed naar lang

De oplossing ligt in niet te kijken wat niet kan maar naar wat wel mogelijk is. Het probleem zit ‘m bij mij vooral in de breedte, hoewel de diepte moet ook niet al te gek worden, de Klipch La Scala is bijvoorbeeld niet alleen ruim 60 cm breed, maar ook 62 cm diep. In de hoogte is geen punt. In dit geval zelfs bittere noodzaak. Wat er immers in de breedte afgaat moet er in de lengte en/of diepte weer bij, want de kastinhoud kan niet straffeloos verkleind worden.

Het compromis

Voor zover je over een compromis mag spreker, de nieuwe behuizing kreeg de maten van 115,5 x 45 x 40 cm (hoogte x breedte x diepte), exclusief de aangebouwde voet. Voor mijn oog echt mooie verhoudingen. Behoorlijk mannelijke afmetingen, maar daar hou ik wel van, voor zover ik die term anno nu nog mag gebruiken… Luidpreker mogen immers gezien worden… Vergeleken met echt grote hoog rendabele systemen is dit toch ook wel compact te noemen. Het is maar waar je het mee vergelijkt…

Kastmateriaal

Het gewicht valt echter reuze mee, dankzij het gebruik van populierenplex, een mooie dichte maar ook relatief lichte houtsoort. Vaker wordt er berkenplex ingezet, maar bij de insider is populierenplex een goed bewaard geheim om voor luidsprekerkasten te gebruiken. Het materiaal is licht maar heeft blijkbaar mooie dempende eigenschappen. Dat is te zien aan de verrassend schone curve van de impedantie/ fase meting. Die zeldzaam weinig sporen van kastresonanties vertoond.

[/nextpage]
[nextpage title=”Speakerunits” ]

Speakerunits

Zoals je in Marco’s verhaal kunt lezen is de 38 cm laagunit van het Hamburgse Monacor, De Stageline SPA-115PA. De Monacor MRH-200 hoorn wordt aangestuurd met een Celestion CDX1-1430 AN driver. Beide units zijn opvallend mooi van constructie, het zijn pro-audio units die wel wat aan kunnen. De kwaliteit straalt ervan af.

Waarom tweeweg met een grote mid/hoog hoorn en niet zoals in de vorige luidsprekersystemen een extra hoorntje voor het hoog? De hier gebruikte mid/hoog hoorn is geschikt om ook boven 10 kHz te werken. En als tweeweg blijkt de ToneMaster al niet minder dan een heerlijke luidspreker. Het toeteren dat veel mensen met hoorns associëren is totaal afwezig. Zelf haat ik ook toeterende hoornsystemen die ook vaak nog eens bundelen dat het een lieve lust is. Gelukkig zijn dit soort artefacten hier niet in het spel. De ToneMaster klinkt wat dat betreft eigenlijk als… een gewone luidspreker. Alleen wel eentje die veel gevoeliger is dan een gemiddeld conventioneel speakersysteem.

In de Rondte

Een direct naar voren stralende tweeter, daar hoeft het niet eens een hoorn voor te zijn, bundelt altijd bij het toenemen van de frequentie. Zoals je vaak op onze foto’s kunt zien zijn zowel Marco als ik verknocht aan de Elac 4Pi Plus.2 rondstraler, die tot nu toe iedere luidspreker die we in huis haalden beter weet te maken. Met dat idee in het achterhoofd ging ook het voorkeur uit naar een tweeweg speakersysteem.

De grote hoorn loopt lekker door naar boven, maar wordt door zijn natuur natuurlijk wel langzaam minder actief boven 10 kHz en de spreiding wordt minder. Veel luisteraars zullen er waarschijnlijk niet eens wat aan missen, maar als de rondstraler op een kantelfrequentie van 10 of 12 kHz wordt gezet en bovenop de kast staat wordt het totaalbeeld niet minder dan magisch.

Potdorie zeg, wat een schot in de roos. Ik kan gewoon naar voren gaan, naar achteren, opstaan, uit het lood gaan zitten. Er blijft een 3D stereobeeld te horen dat zó gemakkelijk de huiskamer in rolt. Een brede lach is bijna niet van het gezicht te branden.

Cross-over filter

Hier is weinig aan het toeval overgelaten en zijn we gelijk voor de betere kwaliteit componenten gegaan. In het laag spoelen met een heel lage ohmse weerstand, 0,09 Ohm in dit geval, een must in dit ontwerp. Backlack luchtspoelen in het mid/hoog. Mooie MKP-condensatoren op alle plekken. Alles op de old school wijze opgebouwd en hardwired bedraad.

Door een paar correctienetwerkjes lijkt het een complex filter, maar dat is het niet. De impedantie is gecorrigeerd waardoor de zowel de impedantiecurve als het fasegedrag bijna ideaal worden. Het is heel gemakkelijk om dit niet te doen en het op het bordje van de versterker te gooien, die daarvoor extra hard moet werken. Dat doen we natuurlijk niet. Ook onze eigen versterkers willen we immers graag een donzen bedje aanbieden waar het de luidsprekerbelasting aangaat.

Nette proto’s

De kasten op de foto’s zijn de proto’s, die overigens verder wel netjes zijn gemaakt. Marco maakt zijn proto’s netter, op de tiende mm gezaagd, met de hoeken onder verstek, dan veel mensen hun eindproduct. Dat zit ‘m in de aard van het beestje. Wat ik zelf mooi vind zijn de reflexpoorten. Niet even snel met een plastic pijp gerealiseerd, maar echt in de behuizing geïntegreerd, zoals het vroegah ook gedaan werd.

De basale maar verder best mooie kasten maakte de acceptatie door het thuisfront er in ieder geval een stuk gemakkelijker mee. Sterker nog: ik heb nog niet één negatieve reactie van bezoek, audiofiel nog non-audiofiel, man of vrouw, gehad. Maar wel heel veel complimenten over het geluid… Deze ‘Big Tone’ ToneMaster speaker raakt op de één of ander wijze de mensen toch gemakkelijk.

Ontkoppelen

Zoals je kunt zien staan bij mij de luidsprekers op Townshend Seismic Bars, wat ze compleet ontkoppeld van de vloer. Dezelfde extremer ontkoppeling als bij het Seismic Podium waar René over schreef en buitengewoon enthousiast over is. Na René’s verhaal ben ik er zelf ook mee gaan experimenteren en wilde al snel niet meer terug naar vast op de vloer staande luidsprekers. Ik onderschrijf René’s ervaringen helemaal. De Seismic ontkoppeling van Townshend  maakt slechte luidspreker niet goed maar goede luidsprekersystemen domweg nog beter klinkend.

 

 

[/nextpage]
[nextpage title=”Versterkervriendelijk?” ]

Versterkervriendelijk

Ja, de ToneMaster 2018 is een versterkervriendelijke luidspreker. Het hoge rendement, de mooie vlakke impedantiecurve rond 8 Ohm, zonder grote fasehoeken. Ondanks dat het een reflexsysteem is blijft het boemen in het laag, zoals we veel te vaak kennen van kleine woofertjes in een zuiltje waar de output van de pijp voor het ondersteunende diepere laag moet zorgen, hier compleet weg. Hoe vaak heb ik in het verleden de pijp bij logerende luidsprekersystemen niet af moeten stoppen voor een betere weergave?

Bij een goed afgestemd klassiek groot systeem met een 38 cm woofer blijft het laag altijd strak en prachtig doortekend. En zo vanzelfsprekend relaxt én snel, of het geen enkele moeite kost.

En het blijft allemaal brandschoon als de volumeknop eens wat verder open gaat. Het verschil in laagervaring tussen een 15” reus in een grote kast, die alles er met het grootste gemak uit laat komen en een kleine pompende laagunit die continu hard moet werken, helemaal als het een beetje luider moet, waar je de conus van 15” woofer nog nauwelijks ziet bewegen is echt groot. En juist met het kleine luidsprekersysteem moet de versterker het hardst werken… Nu we het toch over de versterker hebben…

Verschillen tussen versterkers

Wat de ToneMaster ook heel goed laat horen zijn de verschillen tussen de aangesloten versterkers. Het hoeft door de hoge gevoeligheid geen hoog vermogende versterker te zijn (het mag wel) maar de kwaliteit moet zo goed mogelijk zijn. Buis of solid state, maak niet uit. Beter een fijne transistor dan een matige buizenbak en visa versa. Mijn oogappel, de SPEC RPA-W7EX voelt zich als een vis in het water met de ToneMaster achter zich.

Maar ook de dikke Bryston 4BST speelt de sterretjes van de hemel, terwijl dit werkpaard bij normaal huiskamerniveau nauwelijks arbeid hoeft te verrichten. De Bryston geeft een relaxt krachtig geluid met een wat meer diffuus karakter.

De PrimaLuna Prologue Four eindversterker is me in de eerste instantie wat te donkerbruin van klank, zowel met de standaard EL34 eindbuizen als met de later ingestoken KT88 pitten. Tot ik de 4 Ohm uitgang kies… dan valt alles beter op zijn plek! Het totaal blijft aan de warme kant, maar is nu zeer luisterbaar, bij de juiste muziek zelfs geweldig.
Half december krijg ik een hagelnieuwe hybride versterker uit Italië achter de deur gezet, van het nieuwe merk ‘Listen & Co. Binnenkort meer hierover. Maar wat een mooi match…

Moet het persé een dure versterker zijn?

Moet er eigenlijk een kostbare vesterker gebruikt worden? Dat mag maar hoeft niet. Mijn al jaren in huis aanwezige Cambridge P50 eindversterker, altijd handig als er even snel wat geëxperimenteerd moet worden, doet het veel beter dan verwacht. Op mijn reguliere speakersysteem hoor ik meteen dat het om een goedkope versterker gaat, daar moet immers veel harder gewerkt worden. Op het gevoelige ToneMaster systeem, dat ook nog eens een lagere belasting vormt door de hogere impedantie, weet de Cambridge toch tot opvallend goede prestaties te komen. Dat geeft toch het één en ander aan…

Er staan nog meer versterkers op de ‘playlist’ de komende tijd, dit verhaal zal dus nog aangevuld worden. Hoor ik daar iemand ‘300B’ roepen? Die komt deze of volgende week aan de beurt.

[/nextpage]
[nextpage title=”Rondstraler” ]

Elac

“Mooi hoor dat je die gebruikt”, ik hoor het al zeggen, “maar die Elac rondstraler kost zó veel geld…” Ja, dat klopt helemaal. De Elac is super, daar valt niks op af te dingen, maar prijzig. Toch denken we dat dit speakersysteem plus de extra investering voor een paarje Elac rondstralers je een speakerstysteem oplevert waarvoor je niet zomaar wat vergelijkend in kwaliteit en prijs koopt in de reguliere audiohandel. Dan zul je de knip diep uit moeten graven.

Een beter haalbaar alternatief

We hebben echter het woord ‘creative’ niet zomaar in onze naam staan. Er is inmiddels een idee ontstaan en uitgewerkt voor een alternatieve, misschien wat minder superieur dan de Elac, maar uiteraard veel beter betaalbaar voor de gebruiker. Ook deze supertweeter is niet alleen op dit luidsprekersysteem in te zetten maar kan ook worden gebruikt op andere systemen. Er wordt hard gewerkt om een werkend paar op de Zelfbouw Audiodag in Hengelo in februari te kunnen laten horen.

Is dit onze beste tot nu toe?

Daar heeft het ook na vele weken luisteren en genieten wel steeds meer schijn van. Dat vond Marco meteen al tijdens zijn eerste luistersessie bij mij thuis en hij is inmiddels met een tweede bijna identiek systeem bezig. Bijna dus, want er zijn wat kleine verschillen. Deze kasten wordt van berkenplex gemaakt. Ook ‘ter leering ende vermaeck’. Kunnen we meteen onderzoeken of er een klankverschil tussen beide systemen te horen is. De tweede ToneMaster krijgt wel meteen een zondags jasje aan.

Toekomstplannen

Wat gaan we in de nabije toekomst met de ToneMaster II doen? Wij zijn enthousiast en bezoekers niet minder. Er zijn inmiddels al vragen voor compleet gebouwde systemen. Wat erg aantrekkelijk is. De kasten kunnen dan CNC gezaagd en gefreesd worden. Dan kan de luidsprekers er even goed uit gaan zien dan ‘ie klinkt. Met dit inspirerende luidsprekersysteem kunnen we lekker verder gaan bouwen…

 

Audio Creative ToneMaster II
Audio Creative ToneMaster

 

[/nextpage]