Holistic Audio HA-100C
Een handgemaakt element uit ons eigen kikkerlandje? Met een relatief lage compliantie? Jazeker! Dat maakt dit element dus geschikt voor middelzware en zware toonarmen. Aangezien we altijd op zoek zijn voor elementen die matchen met onze GrooveMaster II toonarm, laat ik deze kans zeker niet voorbij gaan. Zo gezegd zo gedaan. Snel een mailtje naar Kilian Bakker van Holistic Audio en een paar dagen later was de HA-100C met serienummer #003 al in huis.
Holistic Audio HA-100C
Holistic Audio is een bedrijf in Nederland onder bezielende leiding van Kilian Bakker. Kilian is een doorgewinterde analoog vakman met 28 jaar ervaring in het bouwen en aanpassen van elementen. Die kennis en ervaring gebruikt hij nu om diverse elementen te repareren en nu dus ook zijn eigen elementen op de markt te brengen. Een zeer specialistisch werk dat niet voor iedereen is weggelegd. Naast dit HA-100C element zijn de aangepaste Denon DL103 elementen van zijn hand zeer gewaardeerd. Op het moment van dit schrijven hebben we een Holistic Audio HA-103C (een aangepaste Denon DL103) in huis, waarvan later akte.
Holistic Audio HA-100C
De HA100-C kan met recht een bijzonder element genoemd worden. Het is geen MM (moving Magnet) of MC (Moving Coil) maar een IM. Voor wie niet weet wat de platenspeler termen inhouden, die in dit blog genoemd worden, raad ik aan om nog even mijn blog over elementen en compliantie na te lezen. Deze kun je hier vinden.
MM, MC of toch iets anders?
Zoals gezegd is de HA-100C geen MM of MC element. De HA-100C is een zogeheten IM of Induced Magnet, wat inhoudt dat aan de achterzijde van de cantilever niet een mini-magneet maar een piepkleine cylinder van weekijzer zit. Direct daarboven bevindt zich een stationaire magneet (in dit geval in zadel-vorm voor beter fasegedrag).
De magneet helpt bij het opbouwen van een krachtig genoeg inductie-veld voor de spoelen die op hun beurt met minder windingen kunnen worden uitgevoerd ten opzichte van een standaard MM situatie (met alle voordelen van dien die gepaard gaan met winding-nummer reductie).
Ophanging van de HA-100C
Zijn ophanging heeft naast een demper van rubber ook een spandraad (het gros van de MM typen hebben een rubber die zowel als demper als ophanging fungeert). Met deze combinatie kan een lager-compliant systeem worden gebouwd, wat de HA-100C beter compatibel maakt met middelzware tot zware toonarmen. De spandraad is gemaakt van Wolfraam of ook wel Tungsten staal genoemd. (in plaats van veren-staal). Het vaak gebruikte veren-staal is nogal reactief, waardoor deze corrodeert en door tijd/gebruik afnemend in elasticiteit is).
Wellicht het optisch meest opvallende en technisch zeer belangrijke punt; net als een MC is de cantilever/ophanging één met de rest van de generator. Dat maakt hem niet alleen meer solide en expressiever in weergave maar nog belangrijker; de accurate afstelling van de ophanging is een vast gegeven.
Een body van notenhout
De notenhouten body is zo geconstrueerd dat de generator behuizing mechanisch stabiel en gedempt blijft en een solide contactvlak met de armkop biedt.
De HA-100C heeft een vaste naalddrager
Het gros van de MM elementen heeft een verwisselbare naald of beter gezegd een vervangbare naalddrager. Een groot nadeel hiervan is dat bij een vervangbare 'naalddrager' met mogelijke speling in het montage-blok kan een optimale uitlijning ten opzichte van de spoelen na vervanging niet worden gegarandeerd. Daarnaast brengt een losse naalddrager vaker resonantie issues met zich mee, zowel in de verbinding met de body als in de kunststof houder. Dit element heeft dus een vaste naalddrager. Dit houdt wel in, net als bij een MC, dat bij schade of slijtage het complete element moeten worden opgestuurd voor reparatie.
Monteren en afregelen
De HA-100C wordt natuurlijk in onze eigen ebben houten headshell gemonteerd. Het voordeel van een element in een houten behuizing is dat het element eenvoudig met twee schroefjes door de headshell kan worden bevestigd. Door de schroefjes net los/vast te draaien kan het element eenvoudig, al schuivend in de juiste positie worden gedraaid. Wees wel extra voorzichtig en oplettend. De cantilever is lang en een moment van onvoorzichtigheid kan de ophanging definitief beschadigen.
‘Off-Bearwald’ configuratie
In de GrooveMaster is afregelen van een dergelijk element eenvoudig en precies. Met een goede protractor (dit kan ook een geprinte versie zijn) kun je het element snel in de gewenste geometrie in regelen.
De configuratie is ‘off-Bearwald’. Dit houdt in dat de Pivot to Spindle (P2S) afstand wat groter is (305.23 mm.) dan de voorgeschreven 304.75 mm. voor de Bearwald instelling. Hierdoor schuiven de beide nulpunten iets meer naar het midden van de plaat met behoud van de juiste configuratie. De reden hiervoor is dat een aantal elementen, de Ortofon SPU bijvoorbeeld, erg gevoelig kunnen zijn voor zogenaamde ‘Inner Groove Distortion’. Wat deze nieuwe instelling precies inhoud zal ik later in een separaat blog uitleggen.
De Holistic Audio HA-100C specificaties
De specificaties worden netjes voorgeschreven in de bijsluiter. De HA-100C is geen standaard MM en heeft een lagere interne impedantie, met als gevolg een voorkeur voor lager dan 50 kiloOhm afsluiting (liefst in de orde van 33 kiloOhm - 47 kOhm.) met een ideale waarde tussen 33 en 39 kOhm. Ik heb zowel 36 kOhm als 47 kOhm geprobeerd, maar merkte en hoorde nauwelijks verschil. Dus als je een phono versterker hebt met een standaard 47 kOhm afsluitweerstand is dat geen enkel probleem. De naalddruk volgens opgave bedraagt 2.55 gram +/- 0.1 gram. Een zeer precieze waarde. Een digitale naalddruk weger is hier dus een must.
Meten van de resonantie frequentie
Een optimale resonantie frequentie ligt tussen de 8 en 12Hz. Gemeten met de Analog Magik meet software wordt de resonantie frequentie van de HA-100C in combinatie met de GrooveMaster II vastgesteld op 8.8 Hz. . Dat is een prachtige waarde en maakt dit element meet technisch gezien een perfecte partner voor deze toonarm.
Luisteren
Na de uitvoerige fotoshoot van het de HA-100C rest mij alleen nog het element te beluisteren. Holistic Audio geeft een advies inspeel-tijd aan van 40 uur om het element tot volle bloei te laten komen. Snel een plaat op zetten dus….. De HA-100C heeft in de tussentijd bij Dick gelogeerd en Dick heeft het element flink in kunnen laten spelen en ik kan dan ook direct met de beoordeling beginnen.
Murray Head - Between Us
Dit album is een recente ontdekking. Dit bijna vergeten album ‘Between Us’ kwam ik tegen tijdens het uitspitten van mijn platenkast. De Engelse Murray Head is acteur en zanger en heeft een behoorlijk aantal albums uitgebracht. Ik heb er overigens maar één. Between us uis het derde studio album van de beste man uit 1979. Ooit heb ik deze gescoord in de kringloopwinkel. Tjonge, wat een juweeltje is dit, zeg. Niet alleen de muziek, maar ook de opname is top.
Op een dergelijk goed opgenomen album laat de HA-100C zich van zijn beste kant zien. Het zo belangrijke midden en midden laag gebied wordt zeer fraai weergegeven. Een volbloedige warme sound die je snel aan je stoel gekluisterd houdt. Het vervelende is dat wanneer je dit album op zet, je snel weer een half uur verder bent… Met name de betrokkenheid bij de muziek is waar dit element hier sterk in is.
Het hoog is mooi met veel detail en ruimtelijkheid en ook het laag is strak en gedefinieerd, maar het fraaie ‘warme’ middengebied is waar dit element in excelleert. De stem van Murray head staat zeer present in de luisterkamer. Wat mij ook opvalt is dat de stem(men) los van de speakers loei-strak in het midden staan. Dat kan alleen maar komen doordat de kanaal scheiding precies en exact gelijk is. Iets wat ik bij fabriekselementen nog wel eens mis. Hier laat de meester duidelijk zijn handtekening na en in deze uitermate belangrijke details, hoor je de kwaliteit van een custom made element.
Dire Straits - Brothers is Arms
Wie kent dit album niet, zou ik willen zeggen. Misschien wel het meest bekende album van Dire Straits. Het album behoeft geen uitleg en de standaard 1985 vinyl uitgave die ik gebruik klinkt bovenmatig goed. De HA-100C zet de muziek zeer plastisch en breed in de luisterruimte neer. Wederom met een fijne vette, verslavende sound. Hier ligt weer de focus op dat mooie middengebied met de warme stem van Mark Knopfler los van de speakers in het midden. Erg mooi. Wat mij ook opvalt, bij deze Lp en alle andere albums die ik draai, is de lage groefruis die dit element heeft. Het element is ook niet echt gevoelig voor tikjes en stofjes. Hierdoor vraag je je soms af of er wel een plaat op staat. Een groot compliment.
Welke arm voor de Holistic Audio HA-100C?
Zoals al eerder gezegd is een element met een compliantie van 13 Cu (bij 100 Hz.) uitermate geschikt voor middelzware tot zware toonarmen. Natuurlijk zijn wij vooral geïnteresseerd in een goede match met onze GrooveMaster II. Maar ook in een andere middelzware of zware toonarm zal dit element zeker goed passen.
Dit is wat Kilian Bakker zelf over dit element schrijft:
De HA-100C is niet bedoeld als 'perfect' of 'ideaal' element met een extreme detail-focus of een ultra gepolijst karakter. Deze karaktereigenschappen stonden niet in de design-brief. Het is bedoeld om een als vanouds expressieve, levendige en vooral meeslepende weergave te bieden zoals fans van vintage MC ontwerpen veelal horen. Dit is fijn voor wie geen MC trap heeft en een klassieke 'ruwe bolster blanke pit' sound verlangt.
Ik kan dat alleen maar onderschrijven. Wat geeft dit element een fijne, karaktervolle sound. Wat ook vooral opvalt en een dikke duim verdient is de rust en stilte in de groef. Dit is een eigenschap die ik met name ken van Ortofon SPU elementen. Geenszins het zenuwachtig gewiebel van gevoelige MC elementen. Daar wordt ik alleen maar nerveus van. Dit element heeft een uitmuntende tracking en maakt gewoon no-nonsense muziek met een gevoel van ‘er bij’ zijn. Dit ook nog eens voor en alleszins aantrekkelijke prijs! Zeker gezien het feit dat we hier met een custom made element te maken hebben.
Als dit element in Japan gemaakt zou worden, zou het een veelvoud van deze prijs kosten, vermoed ik zo. Maar gelukkig wordt hij hier in Nederland geproduceerd door een nuchtere vakman uit Friesland. Tijdens het luisteren stel ik mij altijd de vraag: Als ik hier de rest van mijn leven naar zou moeten luisteren, zou dat een probleem zijn. In dit geval totaal niet. Ik zou er oud mee kunnen worden.... De Holistic Audio HA-100C kan bij ons in het rijtje van ‘golden match’ met de Audio Creative GrooveMaster II.
Aanbieding
Voor wie geïnteresseerd is in dit element, kunnen we hem tijdelijk voor een aantrekkelijke prijs aanbieden.
Cartridge: Holistic Audio HA-100C
Producent: Holistic Audio
Prijs: Tijdelijk 675,= (normale verkoopprijs: € 699,=)
Waar te koop: Audio Creative Shop
