Het belang van een goede element afstelling: de Azimuth
Ik wil je in een aantal artikelen uitleggen hoe je je platenspeler naar een hoger niveau kunt brengen. Door middel van de juiste afstelling van je element en toonarm is enorm veel winst te halen. Naast de klankmatige voordelen, is het ook belangrijk voor het behoud van je kostbare vinyl.
In een eerder artikel van mij ‘Handleiding voor het afregelen van een platenspeler element’ vind je de meest belangrijke instellingen al op een rijtje. Met deze artikelen wil ik deze mogelijkheden graag wat uitdiepen. We beginnen bij één van de lastigste parameters: de Azimuth.
Voor wie?
Natuurlijk is voor veel muziek- en vinyl liefhebbers een standaard instelling van het element al meer dan voldoende. Ook veel Plug&Play platenspelers zijn ‘af’ fabriek al afgesteld en spelen verder prima. Daar is natuurlijk niets mis mee. Maar voor wie meer uit zijn vinyl wil halen is een optimale instelling van element en platenspeler van essentieel belang.
Let wel, ik heb het hier wel over ‘echte’ platenspelers zoals Rega en Project bijvoorbeeld en niet over de plastic rommel uit China, waarvan ik de naam niet eens wil noemen…. Ik zag ze deze week bij een platenzaak staan en ben zeer geschrokken over de kwaliteit. Dat is iets wat je een vijf jarig kind geeft om mee te spelen, maar niet koopt om serieus vinyl mee te draaien. Kom op nou!
Azimuth
Eén van de lastigste en meest onderschatte instelling is de Azimuth. Het is de hoek waarmee de naald in de groef van de plaat staat. Die hoek moet exact 90 graden zijn, oftewel loodrecht op de plaat. Op deze plaatjes zie je precies wat er gebeurt met een foutieve Azimuth instelling.
Met een juiste Azimuth instelling maakt de naald aan beide 
kanten van de naaldgroef evenveel contact en wordt de naalddruk aan beide kanten van de groef evenredig verdeeld. Bij veel protractor’s wordt er dan ook een spiegeltje meegeleverd waarmee je het element op het oog behoorlijk nauwkeurig loodrecht kan instellen. Piece of cake….. Maar zo simpel blijkt het in de praktijk vaak niet te zijn. Natuurlijk kun je op deze manier je element netjes loodrecht afstellen. Maar wie zegt dat de naald netjes loodrecht op het cantilever is gemonteerd? De praktijk leert dat dit vaak niet het geval is. In acht van de tien keer is de juiste afstelling ver te zoeken. Wat resulteert in een verminderde geluidsweergave en overmatige slijtage van je kostbare vinyl.
Dag Marco,
Dit is weer echt een verhaal waar de echte LP liefhebbers iets aan hebben.Laat al die mensen maar eens luisteren wat de verschillen zijn met een verkeerd azimuth.
Dan gaat er bij een juiste afstelling een ander gehoorapparaat meespelen.
Kun je nog vermelden wat de prijs is van de 2 meet systemen en wie het levert??
Doorgaan met deze materie.
vr.gr.
Ben van Druten
Hallo Ben, de Fozgometer wordt geleverd door Musical Surroundings en kost $300,-
De Feickert Adjust+ kost €249,- en wordt geleverd door Christan Feickert.
Dag Marco, gisteren waren we bij jou voor de thorens draaitafel. Na jouw verhaal hier op de website en bij je thuis ben ik eens gaan kijken naar mijn eigen draaitafel. Verschil links en rechts was meer dan 6 dB! Nu heb ik een rega arm… Dus lastig. Maar ik heb aan de rechterkant van het element bij de schroefjes twee kunst ringetjes geplaatst nu is het verschil 1,5 dB en ik weet niet wat ik hoor! De Thorens speelt de nad helemaal weg. Verschil is enorm! Chapeau daarvoor.
Ha Bas, Fijn om te horen. Zo zie je maar dat een goede instelling heel erg belangrijk is. Veel luisterplezier!
Ik ben blij dat ik toch even bij je langs ben gegaan. Wel weer even een ritje…
De tafel klinkt nu toch een stukje beter..
Goed om te zien dat er nog ouderwetse service bestaat.
Groet Bas
Very informative piece, thank you for posting it. I am still somewhat in a dilemma – you might be able to help me. Would you advise to set the azimuth using the stylus or the coil as a reference point because the two will not yield the same result? As you now, cross-talk and channel balance helps a lot to get the coil aligned with the record, however this in itself is not a guarantee that the stylus will sit perpendicularly in the groove, especially if the coil and the stylus are not in the same plane which is the case (9 out of 10, as you mentioned). It is the same issue the other way around. Adjusting the azimuth to get the stylus in the correct angle doesn’t translate in the lowest cross talk and best channel balance. I am wondering what are your thoughts or did I miss something essential?
The Azimuth measurement is to get the stylus in the right angle in the vinyl groove.
You are correct, in most of the time the phase angle is different from the crosstalk angle. In that case, the phase angle is the most important. Our ears are more sensitive to phase difference then crosstalk. Also crosstalk problems are often in the -30 db range, almost not hearable.
Hallo Marco ,
Nieuwsgierig naar het afstel resultaat van een niet nader te noemen draaitafelspecialist na het monteren van een nieuwe arm op mijn draaitafel ,kwam ik tot de conclusie dat er nogal wat te verbeteren viel .Aangeschaft de Duitse Schon schabloon , een dig.grammenweger en een Fozgometer , bleek dat elementaire afstellingen nog wel wat fijn tuning nodig hadden .Het enige , en niet onbelangrijke afstelling is de azimuth .Ik verdenk mijn Dynavector TE KAITORA element van een defecte naald ophanging .De testresultaten zijn met de Fox. links verschilt met rechts , en met de mono track gaat het groene lampje branden en R .Als je dit corrigeert worden de resultaten zoals het hoort , maar als je naar de voorkant van het element kijkt staat de kop scheef .Gauw een ander goedkoop element uit een andere draaitafel gemonteerd en dat geeft met een waterpas kop / element wel een goed resultaat .Ben dus bang dat mijn TE KATORA op de een of andere manier niet meer goed is .Graag jouw mening of op of aanmerkingen.
Groet , Hans
Beste Hans,
heb je destijds nog actie ondernomen met je Te Kaitora Rua element?
Gr. Josh
Dag Marco,
Je schrijft dat de armen van Project geen azimuth regeling hebben, dit is niet helemaal correct. Bij mijn Project 9.1x zit de kop vast aan de arm maar de arm is draaibaar in de basis, gewoon goed af te stellen.
Mvg,
Hans