BerryStreamer XL Ultimo (vervolg)

Het doel van de ‘BerryStreamer XL Ultimo’ is om de best mogelijke versie te bouwen van een audiostreamer met de DDDAC1794 NOS DAC. Om de kwaliteit van de bestaande, al zo fijne, ‘BerryStreamer XL’ verder op te rekken naar ‘Ultimo’ status moet er echter wel heel veel extra’s uit de kast worden gehaald, én in de kast worden gebouwd. Er zijn nogal wat extra componenten nodig. 

Of al dit werk de moeite en het kosten waard zijn? Dat zoeken we uit in dit deel 2 over de 'BerryStreamer XL Ultimo'.

Deel 1 van deze avonturen stopte met een open eind. Een cliffhanger wil ik het niet echt noemen. Er waren echter nog te veel losse eindjes waar ik niet tevreden mee was. Deze worden in dit vervolg weggewerkt…

Waar waren we gebleven?

In de vorige aflevering waren we bij het inbouwen van de nieuwe Neutrino ultra low jitter klokken gebleven. Ook de nog luxere NCD Neutron Star 3 klokken werden daarin nog even aangeroerd. Met name de koppeling met de klokken met de Ian Canada FiFoPi was me, zuinig gezegd, te wankel, niet solide genoeg. Ook waren hier technisch gezien nog wat vraagtekens. 

Correspondentie met Doede Douma, de DDDAC man, en Lars Clausen van New ClassD, de maker van de Neutrino en Neutron Star 3 klokken, bracht meer licht in de duisternis. Met de nieuwe Ian Canada SinePi module kunnen externe klokken nu ook professioneel en solide worden aangesloten op de FiFoPi/ ReclockPi combi en krijgen ze de juiste 50 Ohm afsluitimpedantie. Dit blijkt zo goed te werken dat het nu hoog tijd is om weer in de digitale pen te klimmen.

Ian Canada SinePi

Dit is een bijzondere module. De missing link uit deel van dit verhaal. De SinePi is echter veel meer dan alleen een mooie solide aansluitmogelijkheid voorzien van twee SMA terminals waarop coaxkabeltjes kunnen worden geschoefd. 

Een relais, speciaal voor het schakelen van hoogfrequent signalen gemaakt, schakelt alleen het alleen het kloksignaal door dat nodig is. Het detecteren en omschakelen gebeurt geheel automatisch. Hierdoor wordt eventuele interferentie tussen beide aangeboden kloksignalen effectief voorkomen. Verder optimaliseert de SinePi de flanken van de kloksignalen. 

De SinePi wordt gemonteerd tussen de Ian Canada FiFoPi en de bovenliggende ReclockPi, die in de vorige afleveringen al uitvoerig behandeld worden. 

Aansluiten

De SinePi wordt in de twee DIL-houders gestoken waarin normaal de Accusilicon klokken plaats nemen. De ReclockPi wordt daar vervolgens weer bovenop geschroefd.  

Om dat laatste goed te doen is het zaak om te zorgen dat de M2.5 afstandsbouten van de juiste lengte zijn, 12 mm. Gebruik deze 12 mm afstandbouten ook tussen Raspberry Pi en FiFoPi. Gebruik deze voor alle vier montagegaten op de hoeken van de van de PCB’s. Om ze een hele stevige constructie te krijgen. 

Meten is weten… Met te korte afstandsbouten trek je de PCB’s krom, met te lange klemt de SinePi niet tussen de FiFoPi en ReclockPi. Als je het goed doet is de uiteindelijke constructie zo rigide dat de SinePi stevig is ingeklemd en geen kant meer op kan.

SMA, SMB... wat doen we er mee?...

De Neutrino klokken zijn uitgerust met SMB-terminals voor de coaxkabels. Dat is niet handig in deze situatie. Tenzij je bent uitgerust met de juiste kabelkrimptang voor dit soort connectoren werpt dit toch een obstakel op. Je kunt ook proberen om kabeltjes te vinden die aan de ene kant een SMA en aan de andere kant een SMB-aansluiting heeft.

Ik vind een voor mij praktische oplossing in het uitwisselen van de SMB-aansluitingen op de Neutrino’s door SMA-aansluitingen. Voor een meer ervaren monteur is dit geen grote uitdaging. Het demonteren van de SMB-connector is echter niet zonder risico’s om de Neutrino klokmodules te beschadigen. Het verwijderen van de SMB-terminals moet zorgvuldig gebeuren. Met hulp van bijvoorbeeld een de-soldeerstation.

Dat heeft niet iedereen in huis. Met alleen zuiglitze red je het in ieder geval niet. De vijf montagegaten moeten echt goed schoon zijn om de nieuwe SMA-connector te monteren. Nooit de boel forceren in ieder geval. Je drukt gemakkelijk de centrale contactpin van de SMA-terminal uit zijn positie.

Coaxkabeltjes

Maar met een normaal 8 mm steeksleuteltje gaat dit ook. Eerst aandraaien tussen duim en wijsvinger. Voel je dat de schroefdraad op z’n eind is, dan nog een ieniemienie slagje met de steeksleutel. Bedenk dat hier geen olifant aan hoeft te hangen. Ik zeg het nog maar eens: je draait met speels gemak de boel kapot. Onze oosterburen hebben hiervoor het fraaie woord: fingerspitzengefühl bedacht…

12 volt voeding

De NCD Neutrino klokken hebben een 12 volt voedingspanning nodig. Met een eigen voeding voor iedere klokmodule. Ik vond hiervoor bij Audiophonics een bruikbare voedings PCB. De meeste voedings PCB’s zijn gemaakt met een positieve en een negatieve uitgangsspanning. Deze module heeft twee compleet gescheiden, van in naar uitgang, identieke 2 x 12 volt secties. Je kunt deze voedingen gewoon gebruiken zoals ze zijn. Regel alleen de spanning netjes op 12 volt voor beide secties.

Zelf heb de twee LM317 spanningsregulatoren vervangen voor veel mooiere Sparkos SS1117-12 spanningsregelaars.

Waarom specifiek een Sparkos SS1117-12? En bijvoorbeeld geen New ClassD regulator, waar ik louter positieve ervaringen mee heb en graag gebruik? Heel simpel: dit type Sparkos regulator heeft pinaansluitingen die identiek zijn aan die van de LM317 regulator en is dus 1 op 1 uitwisselbaar.

Alleen heeft de Sparkos in tegenstelling tot de 317 spanningsregelaar een vaste uitgangsspanning. Dat vergt een paar kleine aanpassingen aan de PCB. 

De instelpotmeter op de voedings-PCB moet worden kortgesloten, De weerstanden tussen uitgang en potmeter worden verwijderd. En de twee 10 uF elco's bij de uitgangen worden er uit gestudeerd. Er is maar één weerstand en één klein elco'tje per voedingskant, dat maakt het simpel. 

Montage van de Neutrino

Het mooiste is om voor vibraties gevoelige onderdelen, als extreem nauwkeurige klokken, mechanisch te ontkoppelen van het chassis. Daar hebben sinds enige tijd een fantastisch hulpmiddel voor: Nanotape. Het heeft een ongelooflijke kleefkracht, die na enige tijd alleen maar sterker wordt. Het lijkt dan wel of er met siliconenkit is gelijmd. Alleen is nanotape flexibeler dan de bekende transparante kit uit een tube. Ook veel prettiger in omgang. Het smeert immers niet. Ook kan het tape uitstekend tegen warmte. Het verliest nooit z'n kleefkracht, zoals normaal plakband wel doet.

Ik gebruik het dikste tape van 2 mm. Kom je daar niet mee uit, gewoon twee lagen op elkaar gebruiken. De te plakken delen even ontvetten met wat IPA (niet het pils, de alcohol), tape aanbrengen en zorgvuldig op de juiste plek vastdrukken. Correcties onmiddellijk uitvoeren. 

Mochten de geplakte delen later toch nog een keer verwijderd moeten worden, dan lukt dat wel met de nodige moeite. En dan blijken de oppervlaktes zelf totaal onbeschadigd te blijven. De taperesten rol je er met enige dwang met je duim weer af. Dat gaat stroef, maar het gaat wel. Maar plak liever in een keer goed...

Buitenboord klok met de Neutron 3

Ja, dan hebben we de NCD Neutron Star 3 klokken nog. Een stuk forser in omvang dan de Neutrino broers. Deze klokmodules hebben een voeding nodig van 15 volt/ 200 mA. Dat raak je niet gemakkelijk meer kwijt in een bestaande behuizing. 

Ik meet bijna 17 watt verbruik voor de buitenboord klok (twee klokmodules + 2 voedingen). Als je dan weet dat de klokken zelf 6 à 7 watt verbruiken dan is me dat veel te veel. Verloren energie die, in behoorlijk voelbare, warmte wordt omgezet.

De oplossing

De oplossing hiervoor ligt in de voedingsconstructie die ik hierboven ook al bij de Neutrino klokken toepas. In plaats van de daar gebruikte 12 volt regulatoren worden er nu 15 volt types van wederom Sparkos gebruikt. Plus een iets zwaardere 25 VA Amplimo trafo, met 2 x 15 volt wikkelingen. Dat blijkt uiterst effectief. Ik meet nog maar 10,5 watt verbruik en de warmteontwikkeling is nog maar een fractie van voorheen. En het mooiste: het werkt ook nog eens fantastisch.  

Minder 'gedoe'...

De constructie met de Ian Canada SinePi zoals hierboven bij gebruik van de Neutrino klokken is beschreven wordt uiteraard ook hier gebruikt. Je hebt alleen geen ‘gedoe’ met de kabelconnectors die aangepast moeten worden.

In de ‘klokkenkast’ kunnen de bij de klokmodules bijgeleverde SMB-coaxkabeltjes worden gebruikt. In de BerryStreamer worden coaxkabeltjes met haakse SMA-connectoren op de SinePi geschroefd. Ik heb daarvoor een wat langere kabel met aan weerskanten een haakse SMA connector aangeschaft en deze in tweeën geknipt. Vervolgens wordt de lengte bepaald en het kabel aangestript. Deze kant, zonder connector, wordt vervolgens direct aan het BNC-chassisdeel gesoldeerd. Soms kan het zo simpel zijn…

Neutron Star 3 Add-on Regulator modules

Dan is er nog de optie om een of meerdere Neutron Star 3 Add-on modules toe te voegen aan de NS 3 klokmodules. Om de ruiseigenschappen van de on-board aanwezige voeding nog verder te verbeteren. Het is een methode die ook bij het parallel schakelen van transistoren toegepast wordt bij versterker schakelingen voor bijvoorbeeld microfoons en MC-preamps. Doede Douma gebruikt de methode ook bij de DDDAC 1794 NOS DAC-modules om de lineariteit verder te verbeteren en de uitgangsimpedantie te verlagen.

Ik heb drie add-on's per klok ingestoken. Dit soort dingen zijn altijd sterker dan mezelf. Ik wil het gewoon weten. En inderdaad is het boeiend en leuk om te doen. Maar verwacht hiermee geen wereldschokkende verbeteringen. 

Resultaten

Het resultaat van de upgrade van de  klokken wordt vlot duidelijk als ik twee Ultimo BerryStreamers in het audiorek gebroederlijk bij elkaar zet. Simultaan spelend op dezelfde muziek. De ene eerst nog met de Accusilicon klokken aan boord. Er hoeft alleen maar tussen twee naast elkaar liggende standen van de ingangskeuzeknop van de regelversterker te worden geklikt. Hiermee wordt bepaald naar welke streamer ik of een andere luisteraar naar luistert. In eerste instantie lijken de verschillen gering, maar dat zal spoedig veranderen... 

Uren op de teller zetten

Ik weet inmiddels dat nieuw uit de doos klokken, de dirigent van je digitale audio, alleen maar beter worden als ze meer uren op de teller krijgen. En dat een koude klok nog niet zijn topprestaties haalt. Die moet altijd op temperatuur komen en stabiliseren. Gelukkig gaat dit allemaal vanzelf als ze operationeel zijn. Gewoon lekker muziek blijven luisteren..

Na een paar dagen maar eens weer wat vergelijkend onderzoek gaan doen. En nu laat het aan duidelijkheid niet veel meer over. Hoe mooi het ook speelt met de Accusilicon klokken, met de nieuwe NCD Neutrino klokken aan het roer wordt de bovengrens toch weer verder opgerekt. Dan is er eigenlijk al geen weg meer terug… Zo, dan worden nu de Accusilicon klokken weer vervangen door de externe Neutron Star 3. 

Neutron Star 3

Nu wordt het zowaar moeilijker. Dan blijkt hoe goed de NCD Neutrino klokmodules al presteren. Bij omschakelen naar de Neutron Star 3 hoor met de ene muziektrack verbeteringen, met andere tracks nauwelijks. Het luisteren wordt nu een beetje 'zwoegen' om de verschillen te horen... En dat is niet de bedoeling!

De ene keer denk ik: potdorie, hier wint doet de Neutron Star 3 het zondermeer, blijkt na omschakelen de Neutrino ook allesbehalve half werk te leveren. De duvel zit ‘m hier echt in de details. Zijn we misschien het plafond van nog verder verbeteren van de klok in deze applicatie nu echt dicht genaderd? Al met al is wel allemachtig mooi geworden, daar valt niet veel op af te dingen.

Compleet afhankelijk

Ja, we weten allemaal dat digitale audio compleet afhankelijk is van een klok. Als er geen klok 'tikt' hoor je ook niks uit je digitale speler. Maar hoe vaak is nu net de systeemklok geen sluitpost op het ontwikkelbudget? En wordt er gegrepen naar klokkristallen van een paar dubbeltjes, die er van de buitenkant hetzelfde uitzien als beter presterende exemplaren die een paar tientjes of meer kosten.

Bouw je zo’n matig jitterend exemplaar in een DAC? Dan kan de overige elektronica nog zo goed zijn, het eindresultaat komt nooit tot volle bloei. De andere kant is: waardeer de klokkwaliteit verder op en het geluid wordt alsmaar beter. Afgelopen jaren was ik buitengewoon tevreden met de Accusilicon klokjes die in de Ian Canada FiFoPi worden gestoken. En ik vind het nog steeds een hele fijne combinatie die niet alleen goed is maar ook betaalbaar. 

Verder fijn slijpen

Maar dan blijkt er toch nog aardig wat meer te halen door de klokkwaliteit verder te upgraden. Nee, dat gaat helaas niet meer voor een budget bedrag. We zijn hier in de contreien beland waar verder fijn slijpen in de papieren gaat lopen. 

Naast de klokmodules zelf zijn er namelijk ook nog schone voedingen nodig. En een Ian Canada ReclockPi waartussen de Ian Canada SinePi wordt gemonteerd om de bekabeling op een juiste wijze aan te kunnen sluiten. Dan heb je nog het 'gedoe' met de aansluitkabeltjes zelf. Vind ik dit zelf het geld en de moeite echt allemaal waard? Daarop zeg ik, misschien voor een aantal mensen ‘helaas’, volmondig ‘ja!

De moraal van het verhaal 

De NCD Neutron Star 3 klokken geven me een machtig mooie upgrade van de BerryStreamer. Ik luister hier dagelijks met heel veel plezier naar. Maar het is een upgrade die er financieel heel stevig inhakt. Dat is niet voor iedereen haalbaar. Lig daarover niet te kniezen, als je gelukkig met je muziek en muziekspullen bent, tel dan je zegeningen. Niet de dingen die je niet hebt.

Maar dan is er nog de kleinere NCD Neutrino broer. Die heeft veel van de kwaliteiten van de Neutron in zich en is door het compactere formaat gemakkelijker te integreren in de streamerbehuizing.

Hoezeer ik echter de Neutron Star 3 klok ook waardeer, aangesloten op mijn eigen BerryStreamer. Als ik wist wat ik nu wist, hield ik het (waarschijnlijk) bij het inbouwen van twee Neutrino klokmodules. Die laatste paar procenten winst maakten me dan niks meer uit. Maar haal ik de externe Neutron Star 3 klokken daarom maar weer uit het audiorek? Nou?... nee, dat ook weer niet...

Ten opzichte van de zeker mooie standaard Accusilicon vind ik de upgrade naar NCD klokken, of het de Neutron Star 3 of de Neutrino is, niet te versmaden. Een regelrechte aanrader.

Disclaimer

Ik geef hier de mogelijkheid aan voor het monteren van superklokken in de BerryStreamer. Daarvoor is wel enige ervaring met dit type elektronica gewenst. Dit zijn vrij delicate producten waarbij het niet moeilijk is om ze de vernieling in te helpen. Alle beschadigingen die je hier veroorzaakt, door verkeerd montagegedrag of wat dan ook, zijn voor eigen risico en kunnen op geen enkele wijze bij ons geclaimd worden. Wie zichzelf overschat en de boel daardoor verstiert moet zelf op de blaren zitten en de door hem of haar veroorzaakte schade domweg accepteren. En dat kan al vlot in de honderden euro lopen. Heb je geen ervaring met dit soort werk, vraag een vriend of kennis die het wel heeft om een handje te helpen. Of schaf een Plug ‘n’ Play BerryStreamer aan…