Miserere Mei van Gregorio Allegri

 

Italië

Afgelopen herfst was ik met een aantal studenten in Italië. Noord-Italië om precies te zijn. We maakten een cultuur reis langs diverse steden, te beginnen in Verona, om vervolgens Cremona, Sabioneta, MantuParma, Padua, Vicenza en ten slotte als laatste Venetië. Veel van de eerder genoemde steden horen tot de provincie Veneto, de rijke provincie die hoorde bij handelsstad Venetië.

 

Venetië met de mooie bruggen en kanalen, de stad van Vivaldi van de 4 jaar getijden, maar bovenal de stad van de San Marco, de mooie “gouden” kerk vernoemd naar een van de 4 evangelisten, de heilige Marcus.

Deze San Marco is voor mij de bakermat van de stereo zeg ik steeds tegen mijn leerlingen. Volledig symmetrisch gebouwd is hier de dubbelkorigheid ontstaan. Boven, stonden de koren, en de Vlaamse componist Willaert schreef er stukken voor 2 koren, een links en een rechts (met hun evt. eigen orkest erbij). Afwisselend zongen ze en soms samen. Een van de mooiste werken ooit gezongen daar: O magnum mysterium van Gabrieli.

 

Oude stijl

In deze “oude” stijl schreef een zekere Gregorio Allegri een van de allermooiste werken voor mij van de gehele westerse koormuziek: het Miserere Mei, psalm 51 getoonzet door deze in Rome actieve componist. Venetie en Rome, steeds vijanden en uit elkaar, maar muzikaal toch invloed op elkaar…?

In het boek Melodieën, van Krauser, komt het werk van Allegri al als erg bijzonder naar voren, en alle eeuwen dat het werk bestaat is het omhuld met mysteriën…

 

De Paus ligt dwars…

De paus die het werk had besteld, weigerde dat het gepubliceerd zou worden en vele jaren daarna bleef dat zo……totdat de jonge Mozart het werk tijdens een uitvoering in de Sixtijnse kapel hoorde en s-avonds in zijn hotelkamer uit zijn hoofd opschreef. De partituur was zo nauwkeurig en de paus zo onder de indruk dat het geheim houden van de partituur werd ingetrokken.

Toch was de uitvoering in die tijd wel anders. De pauselijk kapel stond bekend om zijn speciale manier van zingen, waarbij de zangers bijzondere versieringen toepasten op de bestaande muziek (tegenwoordig zou Henk-Jan Smit het hebben over mooie ad lips…)

 

Schoonheid en eeuwigheidswaarde

Steeds als ik dit werk laat horen aan mijn leerlingen zeg ik erbij dat iedereen het op een of andere manier mooi vind, en dat ik nog nooit een leerling in de klas had die het niet mooi vond. Op een of andere manier hebben sommige muziekstukken iets in zich dat schoonheid en eeuwigheidswaarde heet. Ieder kind is aangetrokken tot de eerste tonen van Fur Elise, Der Mondschein etc. Zo ook dit werk, met zijn hoge C, loepzuiver als een engel erboven uit zwevend.

 

Verjaardagscadeautje

Zelf hoorde ik dit werk op mijn verjaardag. Ik denk dat ik een jaar of 12 werd. The Choir of St.John’s College Cambridge gaf een concert in de abdij van het plaatsje waar ik toen woonde. De zoon van de dirigent, zelf een tenorstem, at bij ons thuis als gast en vertelde hoe vreselijk irritant de jongens sopranen en alten wel niet waren. Ze zagen er in hun misdienaar kostuums misschien erg braaf uit, maar in feite waren het al jaren opgehemelde verwende jochies…..maar zingen konden ze.

Een opname van het koor heb ik op een speciale LP staan. Gewoon een grote LP maar wel op 45 toeren!. Een maxisingel klassiek, van het zelfde koor olv George Guest.

Uitgebracht op Meridian records, E4577058.

 

Op youtube staan echter ook een paar pracht opnames. Mijn twee favorieten zijn die van de Sixteen en The Choir of Claire College, Cambridge:

https://www.youtube.com/watch?v=fcWo1hKHu40

https://www.youtube.com/watch?v=IA88AS6Wy_4

Een degelijke en statige versie uit Oxford.

https://www.youtube.com/watch?v=3s45XOnYOIw

Als Audio Creative een Best of Classic CD zou gaan uitbrengen dan staat dit werk er zeker op.

Mijn tip, glaasje rode wijn, kaarsje aan, en een dikke 10 minuten gewoon genieten van hemelse klanken!