De andere kant van… James Last
De jaren 50 en 60 van de vorige eeuw was de tijd van de grote showorkesten die van stad naar stad reisden, ongelooflijk veel mensen wisten te vermaken en vaak meerdere albums per jaar vol speelden met covers van veelal Amerikaanse hits. De Duitse orkesten waren vaak naar voorbeeld gekneed van de traditionele big bands als die van Glen Miller. De bandleiders werden vaak de bekende namen waar het orkest naar vernoemd was.
Denk naast de hoofdrolspeler in dit verhaal, James Last, maar eens aan de werelbefaamde Bert Kaempfert, die man die ook veel bekende composities op zijn naam heeft, waaronder ‘Strangers in the Night’. Of de orkesten van Max Greger, Horst Wende en Kai Warner (Alias van Werner Last, broer van James).
James Last
Wat zeg je me nou? James Last? Dat is toch die man van muziek per strekkende meter, de ‘Non-stop dancing’ bulk en andere feestmuziek met 40 nummers per album? De man die met zijn orkest probleemloos 4 tot 6 albums per jaar wist te vullen? Inderdaad: die James Last. Door velen geprezen en door velen verguisd. Aan ’smans vakmanschap werd door muziekkenners niet getwijfeld, wel aan zijn muziekkeus. Muziek vaak zo gepolijst als het pas gedweilde ijs van Thialf.
Music for the millions
1966
1968
De hoes zegt het al...
1969
Gezien de miljoenen albums die de man wist weg te zetten dacht de massa daar totaal echter anders over. En laat het nou net zijn miljoenenpubliek zijn die onze als Hans Last geboren oosterbuur ook in de weg zat als de man het voor de afwisseling eens over een andere boeg wilde gooien.
De A&R mensen van zijn platenlabel moesten er vooral voor zorgen dat er voldoende vinyl werd geperst met wat zijn vele trouwe volgers wilden horen. Geen moeilijkdoenerij alsjeblieft… Het moet wel hapklaar blijven. Het resultaat is alom bekend.
Maar een paar keer werd er toch ruimte gemaakt voor een iets andere aanpak. En waarin dit heeft geresulteerd, en mijn oren deden spitsen, lees je hieronder… Dus niet meteen afhaken…
Maar toch, een drietal albums...
We hebben het hier over een drietal albums, waarvan de eerste in 1969 werd opgenomen maar pas 43 jaar later de release kreeg dat het verdiende.
Een tweede album werd wel normaal uitgebracht, flopte en verdween snel uit de belangstelling. Om daarna ook jarenlang op de plank te blijven liggen.
De laatste van deze drie albums was op afstand het meest succesvol maar haalde ook bij lange na niet de oplages die de muziekbizzjongens gewoon waren van Hansi.
Ook dit laatste album belande in de krochten van de muziekopslag en heeft zelfs nooit een brede CD release gekregen. Het zijn deze drie James Last albums die mij nieuwsgierig maakten. Toen ik ze te pakken had was ik toch blij verrast. Gewoon een verduld fijn drietal dat ik sindsdien met regelmaat uit de luidsprekers laat klinken.
Buiten Europa
De man was ongekend succesvol in Europa, maar het wilde James Last maar niet lukken om ook in de USA echt voet aan grond te krijgen, terwijl James groot zo’n bewonderaar was van de grote orkestmeesters van dat continent.
The America Album (1969)
Het album wordt opgenomen om in de USA uit te brengen. De muziek is op Amerikaanse leest geschoeid. Naast composities van Amerikaanse componisten zijn er ook eigen composities te horen. De 1969 productie klinkt ook als een klokje. Zelf vind ik het een heerlijk album. Behoorlijk afwijkend van wat normaal van James kennen. Terwijl er her en der toch voldoende herkenbare dingen verstopt zitten. Maar het is toch een progressiever geluid, met een Amerikaans sausje en erg sfeervol.
Er worden proefpersingen (ohhh, wie heeft er eentje voor me?) van het album gemaakt onder de werktitel ‘America LP’ maar van een echte release komt het niet. Niet aan de overkant van de Atlantische oceaan en niet in Europa.
De muziek zou volgens de A & R mensen van de platenmaatschappij te complex zijn voor de gevoelige oortjes van de hardcore James Last koper zijn. Te weinig van de bekende ‘happy sound’ waarmee 6, 7 schijven per jaar worden volgeplemd. De tapes werden op de plank gelegd. Van enkele songs werden nog stukjes gebruikt voor volgende James Last medley albums. En daarmee was de kous af…
Eindelijk dan toch...
In 2012 wordt er eindelijk iemand wakker, haalt de tapes van de plank en wordt het album op CD gereleast onder de titel ‘The America Album’. Ik vermoed dat zelfs veel James Last haters dit album best zouden kunnen waarderen, als ze tenminste hun vastgeroeste vooroordelen opzij durven te zetten.
Well Kept Secret (1975)
Toch werd er zes jaar later een nieuwe poging gedaan om ook in de USA door te breken. Niet met zijn eigen orkest, maar met Amerikaanse muzikanten. Niets werd aan het toeval overgelaten dit keer.
Het album werd opgenomen met de crème de la crème van de Amerikaanse fusion, prog, jazz en rockscene. Wie dit voor het eerst hoort zal zeker hierin niet meteen James Last herkennen. Wat een fijn album. Tot in de puntjes verzorgt.
Jammer dat er zo’n rare hoes is gemaakt. Met James Last bij een dubbeldekker vliegtuig. Hoe verzin je het… De verpakking pakt totaal de sfeer en uitstraling van de muziek niet. Het Polydor vinyl klinkt echter uitstekend.
Helaas, ook dit album werd geen succes in de USA. Domweg wegens gebrek aan tijd voor fatsoenlijke promotie. De contractuele verplichtingen in Europa wachtten weer en Amerika werd voor de tweede keer een leuk maar vluchtig avontuur. Gelukkig hebben we de muziek nog!
De belangstelling voor het album zakt langzaam weg en is lange tijd alleen op de tweedehands markt te vinden. Ik heb de mijne via Discogs gescoord, een mooie Polydor USA persing. In mintstaat. Heel blij mee.
James Last in Los Angeles (2008)
Bij de release van Well Kept Secret op CD, let wel, pas in 2008, is niet alleen de titel veranderd in “James Last in Los Angeles” met als subtitel: “The legendary Record Plant Studio Sessions”, ook kreeg het album een veel beter passend hoesontwerp. Met uitgebreide linernotes. Van de foto’s die tijdens de opnames in de studio zijn gemaakt straalt het plezier van af.
Seduction (1980)
De derde keer dat James Last in de States een album opnam was in 1980. Onder de titel “Seduction”. Dit keer in een fraaie sfeervolle rode hoes. De muziek beweegt zich meer richting disco/funk. Ook hier weer: wie dit hoort denkt aan alles, behalve meteen aan muziek van James Last. Lekker album, superproductie, maar in mijn oren net wat minder dan voorgaande twee, maar zeker de moeite waard.
Het bevat twee composities zijn van Georgio Moroder, waaronder de titeltrack ‘The Suduction (Love Theme)’, dat wel een hit werd in de USA. De overige composities zijn van James, zoon Ron en broer Ronald Last. De LP is wel te vinden via Discogs, met de CD ligt het iets anders. Die is alleen via een clubrelease uitgebracht en dus redelijk prijzig. Qua geluid zijn vinyl en CD uitstekend. En er is natuurlijk altijd nog Qobuz…
Niet de eerste keer...
Ik heb er al eens een beetje gekscherend in een column over geschreven. Ik heb een kleine “guilty pleasures” met de James Last in Concert albums van eind jaren 60 tot half jaren 70. Heerlijk 'foute' bewerkingen van klassieke klassiekers in kamerbreed stereogeluid. Maar ik vind dit zo lekker om af en toe eens onder de naald te leggen. Met name de eerste drie edities, daarna werd het kwalitatief steeds minder. Inmiddels heb ik ze wel alle acht in de Ikea Kallax. Gewoon leuk. Je vind ze nog regelmatig in kringloopwinkels voor 50 eurocent. Een echt dure guilty pleasure is het dus niet.
De krenten in de pap
De kwaliteit van de bovengenoemde drie albums staan voor mij echter als de bekende paal boven water. Drie echte krenten in de pap in een bijna niet te bevatten oeuvre van deze beroemde Duitse orkestleider waar ondanks de bewezen vakmanschap de middelmatigheid de boventoon voert. Mooi gemaakte achtergrondbehang waar ik op wat enkele uitzonderingen na, helemaal niks mee heb. De drie krenten koester ik en zijn hier met regelmaat uit de speakers te horen. En het leuke is dat je er wat voor moet doen om ze in handen te krijgen. Dat maakt het toch altijd extra boeiend, niet? Voor mij in ieder geval wel...
Hollywood
Muziek van James Last hoor je nog wel eens in Hollywood producties voorbij komen. In Tarantino’s Kill Bill “The Lonely Shepherd” (met George Zamfir’s panfluit) of in Oceans 8, waar “Lara’s Theme” perfect de scene ondersteund. De soundtracksamenstellers weten de juiste stukken wel uit de oceaan van James Last muzak te picken.
James Last heeft een zeer riant leven kunnen leiden door het maken van de honderden albums typische JL muziek en de steevast uitverkochte concerten. Maar ik vermoed, ik kan er natuurlijk mijlenver naast zitten, dat het maken van zijn USA albums hem tijdens het maken ervan toch net even dat stukje extra voldoening moet hebben gegeven. Daar waar hij toch even buiten de gebaande paden zijn ei kwijt kon.
Hallo Dick,
Dank voor dit interessante stuk. Het geeft mij de inspiratie om eens op zoek te gaan naar deze albums en James Last te herwaarderen. Leuk.
Naast de door jou genoemde opnamen is er in 1969 ook de plaat Hair uitgebracht met instrumentale nummers uit deze musical. En ik vind deze plaat ook horen bij jouw drietal.
Voor die tijd heel modern gebracht en ik vind het zelf één van zijn beste platen.
Weer een leuk en informatief artikel Dick, super!
Dick , top artikel bedankt
Zijn arrangementen werden altijd gespeeld door top-musici.
En dat kun je horen.
Met name Derek Watkins behoorde tot de wereldtop.
Jammer dat er geen doorstart kon worden gemaakt.
Buiten gewoon top wat James last heeft gepresteerd ! André Rieu heeft een goed voorbeeld gehad van hoe het moet. De sfeer en de lol komt ook tot uiting op de bühne. Zoals James dat ook had in de jaren 70 en 80. De tijden waren toen anders. Maar groots was het voor die tijd. Top geniet er nog van.
Beste Dick, mijn reactie komt wel zeer laat, maar ik ontdekte je artikel dan ook vrij recent. Dank in de eerste plaats dat je aandacht schonk aan James Last. Decennialang was hij een veelbesproken artiest en al overleed hij reeds op 9 juni 2015, het blijft immer doorgaan. Zijn naam wordt zeer dikwijls in negatieve context geplaatst door muziekcritici en mediamensen en dat is wel jammer. Met zijn wereldwijd succes en dito populariteit groeide hij uit tot een soort “boegbeeld” van de populaire bigband- en orkestmuziek. Uiteindelijk brachten sommige andere grote orkestleiders met een veel eentoniger repertoire, meer albums uit dan Last. Toch waren zij blijkbaar nooit interessant genoeg. Maar zelfs anno 2021 heeft niemand in de Nederlandse en Belgische media- en muziekbranche zich al eens ‘grondig’ verdiept in de boeiende en lange carrière, in het totaalrepertoire van James Last. Het is telkens weer gemakkelijker om hem op basis van enkele albums neer te sabelen en zijn muziek dan als “muzak” te catalogeren. Toegeven, niet alles wat James Last deed heeft mijn goedkeuring, dat kan ook niet met een dergelijk grote collectie van 190 albums. Zo waren er de verplichte nummertjes, opgelegd of op verzoek van Polydor-vestigingen buiten Duitsland. Neem maar ‘Op Klompen’, ‘Onder moeders paraplu’ of de ‘In Holland’-reeks als voorbeeld, al waren deze platen zeker niet slecht. De populaire reeks ‘Non Stop Dancing’ (met telkens slechts 28 actuele hits) moest ook doorgaan. De reeks maakte hem vanaf 1967 via de UK zelfs wereldberoemd!
EEN DRIETAL ALBUMS … Wanneer men het volledige Last-oeuvre doorloopt en de albums in detail gaat beluisteren, zal men bij meer dan een drietal albums blijven stilstaan! Vooraleer hij aan zijn demoplaat voor de US begon, maakte hij in datzelfde 69 nog de jazzy bewerking van de musical ‘HAIR’. Deze moet je zeker eens gehoord hebben, fenomenaal.
EINDELIJK DAN TOCH … Persoonlijk lag ik mee aan de basis van het uitbrengen van ‘The America Album’ in 2012, samen met een vriend bij Universal in Berlijn. Het duurde wel drie jaar vooraleer we het album konden uitbrengen, een verhaal apart. James Last was trouwens uitermate populair in Canada en gaf er in 69 in Toronto zijn eerste buitenlands concert. Tijdens verschillende wereldtournees deed hij nog enkele keren Canada aan. In de US werd zijn muziek wél verkocht, zelfs al vanaf 1966. Door het speciaal Amerikaans rechtssysteem voor niet-Amerikaanse orkesten zou hij er nooit optreden. De heruitgave in 2008 van het album ‘Well kept Secret’ als ‘James Last in Los Angeles’, werd door dezelfde Universal-man van ‘The America Album’ gerealiseerd. Een LP-versie werd voorzien en het album werd plots cultplaat en geliefd bij DJ’s.
Even rechtzetten: het album ‘Seduction’ bevat, naast deze van Giorgio Moroder, composities van James Last en zijn zoon Ron(ald) Last. Het is wel zo dat zijn ‘broer’ Robert Last (eerste drummer van zijn band) percussie speelde op de plaat. Dit album was aanwezig in de speciale 25-cd box ‘The Album Collection’, die in 2019 ter gelegenheid van Last’s 90ste verjaardag verscheen, maar die jammer genoeg uitverkocht is. Zoals ‘Hair’, ‘The America Album’ of ‘James Last in Los Angeles’ zijn al de albums uit de box en meer via de streamingdiensten te beluisteren. Hier kan je tevens zijn schitterende “A GOGO”-reeks beluisteren, met pareltjes van (jazzy) arrangementen. Wat een weelde! Een andere cultplaat ‘VOODOO-PARTY’ uit 1972, met hits van artiesten die toen in Europa nog niet gekend waren, kan je er ook genieten. Of de heerlijke ‘BEACHPARTY’-reeks, met de geweldige Engelse sessiezangers. Er zijn nog veel prachtige albums van James Last die zeker aandacht vragen, maar ik vrees dat ik hier al voldoende uitgeweid heb.
Tenslotte was James Last een groot perfectionist, iemand die muziek ademde. Geld was niet zijn rijkdom of drijfveer, wel het feit dat hij zijn miljoenenpubliek van een breed gamma muziek kon laten genieten. Welk genre ook, hij zorgde dat zijn muziek vernuftig in elkaar zat, genoot daarvan, met aandacht voor detail en variatie. Dat Tarentino, of Puff Daddy (P. Diddy) -gebruikte Last’s ‘Fantasy’ uit ‘Seduction’ in zijn rap ‘Where’s Sean’- en zoveel andere wereldartiesten aandacht hadden voor zijn muziek, ze gebruikten of vertolkten, maakte hem een zeer gelukkig mens. Zelf had ik genoegen om James ‘Hansi’ Last persoonlijk te mogen kennen. Samen met zijn muziek zal ik dit altijd blijven koesteren!