Bijzondere muziekstukken en uitvoeringen (1)

Als ik naar muziek luister is dat heel erg vaak naar klassieke muziek. Gewoon, omdat ik dat mooi vind. Als kind zette ik op zondagochtend al met mijn kleine handjes een lp met muziek van Mozart op om het ontbijt op te sieren. Later toen ik vioolles kreeg kwamen daar al snel vioolconcerten van Max Bruch, Johannes Brahms en Ludwig van Beethoven bij.

Wat me altijd gefascineerd heeft waren de LP’s, en tegenwoordig vaak op (SA-)CD’s van bijzondere opnames met bijzondere, unieke artiesten of dirigenten: Menuhin, Heifetz, Kremer, Herbert van Karajan, Leonard Bernstein, Arturo Toscanini en Bruno Walter en nog vele anderen kunnen deze lijst volmaken.

Ik heb nog een paar platen met de legendarische alt Kathleen Ferrier, een bijzondere met Horowitz, of een unieke vertolking van Beethovens 3^esymfonie van Toscanini. Dit laatste werk is voor mij een verzamel object geworden om zoveel mogelijk unieke uitvoeringen hiervan te hebben.

Ik luister zelf eigenlijk naar heel veel klassiek, van mooie gregoriaanse gezang, tot de indrukwekkende complexe muziek van Strawinsky. Ik denk dat elke mens van klassieke muziek houdt, alleen weet hij (of zij) het nog niet.

Ik zag eens een prachtige lezing van Benjamin Zander, een bekende Amerikaanse dirigent, die n.a.v. de 4^e prelude van Chopin het heeft over muziek en passie! Een aanrader om eens de rust te nemen om deze lezing te bekijken op ted.com

Ludwigs zevende

Een van mijn favoriete componisten (en daar heb ik er eigenlijk best veel van) is, hoe kan het ook anders, Ludwig van Beethoven. Het is inderdaad “van” ook al ziet men her en der het “von” (hetgeen zou duiden op adellijke afkomst). Beethoven schreef 9 symfonieën, waarvan het eerste deel van “de Vijfde”, pa-pa-pa paaaaam, en de hoofdmelodie van het slotdeel van “de Negende” (‘alle Menschen werden Brüder’) wel de bekendste zijn. Maar ook de anderen zijn wellicht even prachtig. Een van de juwelen, vol met Beethovens Sturm und Drang is toch wel “de Zevende”, een symfonie in A-majeur, op.92. De beroemde opera componist Richard Wagner noemde zelfs het werk “Een apotheose van de dans”.

Tijdens een benefietconcert op 8 december 1813 gaat de symfonie in première. Al in mei van dat jaar was het werk overigens al voltooid.

De componist dirigeerde het werk zelf tijdens de première met in het orkest toch een aantal in die tijd beroemde namen als, Johann Nepomuk Hummel, Antonio Salieri en Louis Spohr. De symfonie was een geweldig succes, en op de avond zelf moest het 2^edeel nogmaals gespeeld worden.

De zevende bestaat uit 4 delen, een snel eerste deel, een rustig en langzaam tweede deel, en delen 3 en vier weer snel. Deel een begint met een langzame inleiding om vervolgens lost te barsten in een en al “geweld”.

Pareltjes

Maar het mooiste stuk uit deze symfonie vind ik ongetwijfeld het 2^e deel. Het is naar mijn mening de parel van deze parel. Na een begin akkoord zetten de lage strijkers een uiterst eenvoudig motief in en met een simpele melodie weet Beethoven de luisteraar te boeien. De vorm van het thema is eenvoudig, ABB. Dan wordt deze melodie, het thema, overgenomen door de hogere strijkers (2^e violen) en komt er een zeldzaam mooie lyrische melodie van de cello’s bij. Bij de 3^e keer dat het thema klinkt gaan de 1^e violen het spelen en nemen de 2^e violen de prachtige cello-melodie over, die op hun beurt weer een extra laag toevoegen. Was bij de eerste 2 keer dat het thema werd gespeeld, de B herhaling steeds zachter dan de eerste B, vanaf nu gaat het poco a poco crescendo (steeds luider) tot dat de 4^e keer dat het thema gespeeld wordt het hele orkest losbarst. En na deze orkestuitbarsting weet Beethoven in een paar maten een geheel andere karakter te voorschijn te toveren.

En verder…..luister maar met de ogen dicht en een goed glas wijn naar deze schitterende muziek. Alleen al het luisteren naar dit langzame deel van Beethovens “Zevende” is denk ik voldoende om verslaafd te raken aan klassieke muziek.

Carlos

Een van de mooiste uitvoeringen van dit werk is in mijn ogen de opname van Carlos Kleiber, uitgebracht door Deutsche Grammophon (2530 706). Een dirigent waar niet veel opnames van zijn, en die in zijn leven niet veel concerten heeft gegeven. Een perfectionist die in de orkestwereld bejubeld werd, maar sporadisch optrad. Er is een anekdote over hem die vertelt dat hij een nieuwe auto nodig had (grote Audi) en daarom toezegde om een concert te dirigeren met als loon……

Ook op het machtig mooie medium Youtube zijn een paar beelden en opnames van hem te vinden waarbij de natuurlijk manier van dirigeren mij opvalt. Hij wist altijd de juiste tempos te vinden.

Ik heb van deze uitvoering zowel de vinyl-versie als de cd-opname. Bij de laatste is tevens de andere legendarisch opname gezet van Beethovens “Vijfde”.

Mijn tip van de maand, Beethoven 7 met Carlos Kleiber en geniet vooral van het oh zo prachtige tweede deel.

Vinyl nr. 2530 706
CD nr. 447 400-2