ETI Kryo XLR connector
Ik heb al eerder vol enthousiasme geschreven over de ETI Kryo RCA connector. De ETI Kryo RCA is een hoogwaardige connector met erg goede mechanische en klankmatige eigenschappen. Dan kan een test met de ETI Kryo XLR connector natuurlijk niet achterblijven. De vraag is wel of deze connector zijn prijs kan rechtvaardigen want deze ETI Kryo XLR connector is niet echt goedkoop. Zeker als je kijkt naar zijn grote concurrent: de veel gebruikte Pro-Audio Neutrik XLR connector. Er is maar een manier om daar achter te komen: een vergelijkende test met twee identieke kabels.
Een goede connector is het halve werk.
Zoals gezegd ben ik zeer onder de indruk van de ETI Kryo RCA connector. Deze connector is technisch en klankmatig een erg fijne connector. In eerste instantie was ik best wel sceptisch over de winst in klank, maar daar was ik snel van genezen. Voor wie dat nog eens wil nalezen kan dat hier vinden.
Messing is een 'slechte' geleider
Hoe het komt dat deze ETI Kryo RCA connector zo goed klinkt? Dat is lastig om exact te zeggen. Maar er zijn wel een aantal factoren die hierbij een rol spelen. Allereerst is het gebruikte materiaal van groot belang. Veel fabrikanten van connectoren gebruiken messing of een andersoortige koperlegering in de geleidende delen van hun connector. Maar kijken we naar de onderstaande tabel zien we dat de geleiding van messing in vergelijking met zuiver koper, helemaal niet zo geweldig is.
De geleiding waarde van (edel) metalen
De geleiding van metalen is gedefinieerd in de International Annealed Copper Standard (IACS). Hierbij is de geleiding van puur koper de norm en gesteld op 100. Zilver is de meest superieure geleider en op deze schaal 106, Goud 70, Messing 28 en Platina 17. Hieronder een overzicht van de meest gebruikte metalen en metaal-legeringen.
Ik denk dat de materiaalkeuze voor signaal geleidende onderdelen van connectoren wel eens de klankmatige sleutel kan zijn voor de klankmatige prestaties een audio connector. Als je een beetje in de connector wereld duikt zie je dat veel merken gewoon verguld of verzilverd messing of een andersoortige koperlegering gebruiken. Zeker alle goedkope connectoren die uit China komen. En wat denk je van phono connectoren zoals een headshell connector of cartridge clips ? Daar is het belang van een optimale geleiding van de kleine phono signalen van zeer groot belang. Als je dan beseft dat de meeste cartridge clips van phosfor-brons zijn gemaakt met een IACS waarde van slechts 15 is dit dus een zeer slechte materiaal keuze.
Zuiver koper voor de Audio Creative headshell connector
Dit gegeven heeft ons doen besluiten om voor onze Audio Creative headshell een geheel nieuwe connector te ontwikkelen met geleiders uit zuiver OCC koper. Met een hoogwaardige zilver plating afwerking waarborgt deze pin een optimale geleiding (> 100 IACS) van de zeer kleine en gevoelige signalen van een platenspeler cartridge. Daarnaast worden onze geleiders ook nog cryogeen behandeld.
Het resultaat is een erg fraaie connector waar we best trots op zijn. Reden te meer om ook onze andere producten en connectors onder de loep te nemen en de geleidende delen te vervangen voor zuiver koper. Maar daarover later meer info.
Cryogeen behandeling
Een ander toegevoegde waarde in het productieproces van de ETI connectoren is het cryogeen behandelen van de connector. Hierbij wordt het metaal langzaam en gecontroleerd tot op een zeer lage temperatuur gebracht (< -200 graden Celsius) en na een bepaalde tijd weer langzaam op kamertemperatuur gebracht. Dit zorgt voor een ‘ont-stressing’ van het metaal. Vergelijk het maar met het uitgloeien van metaaldraad. Door het gloei traject wordt het metaal soepel en buigzaam.
Cryogeen behandelen is dus niet het metaal in een bad met vloeibaar stikstof gooien... Geloof me, dat wordt regelmatig gedaan onder het mom van cryogenic treatment. Dat werkt alleen maar averechts door dat het metaal schrikt van de directe afkoeling. Cryogeen behandelen is in de industrie een veel gebruikt proces om metalen te behandelen en te ont-stressen. In onze audio producten is het resultaat van een cryogeen behandeling een betere geleiding van het metaal wat resulteert in een verbetering van de muziekweergave.
Terug naar de ETI Kryo XLR connectoren
Het connectorhuis van de ETI Kryo XLR is gefreesd uit één stuk Tellurium koper en vervolgens verzilverd. Deze koperlegering geeft een slijtvast en harder koper met een goede geleiding (IACS 95). Het dielectric (isolatiemateriaal) is gemaakt van Teflon. Teflon is een hittebestendig materiaal dat solderen met hoge temperaturen mogelijk maakt. Alle contactpennen van zowel de male als female XLR zijn uit één stuk gefreesd. Daarna connector cryogeen behandeld. Bij de XLR stekkers speelt nog een andere eigenschap een belangrijke rol: een goede mechanische klemming van pen en bus.
Het geheim zit hem in de dame
Dat wil zeggen in het Female gedeelte van de XLR stekker, Het is namelijk lastig om een goede klem constructie te maken voor de relatief dikke pennen van de de mannelijke XLR. Wat je vaak ziet (ook bij High End merken), is dat er vaak een soort van opgerolde folie wordt gebruikt. Dit geeft een belabberde klemkracht en een slechte geleiding. Waarom zou je dit op deze manier doen, kun je je afvragen? Gewoon omdat het erg lastig om een goede klembus te maken en daarom vaak te kostbaar om te maken. Daar zet ik wel mijn vraagtekens bij. Want wat is lastig in deze tijd van hoogwaardige CNC machines? De klembus is bij ETI wel goed (CNC gefreesd) gemaakt en zorgt voor een goede klemming en een optimale geleiding.
Tot zover alleen maar lof voor deze connector. Zij het dat de prijs van € 69,50 per stuk erg fors is. Al is dat laatste natuurlijk wel relatief. Zijn er dan geen goede alternatieven? Jazeker wel. Daarvoor moeten we uit de wereld van High End stappen en gaan kijken bij onze Pro-Audio vrienden.
De Pro-Audio Neutrik XLR connector
Voor de connectie van audio apparatuur wordt in de pro audio al ‘300 jaar’ XLR stekkers gebruikt. Ze zijn robuust, sterk , betrouwbaar en door de gebalanceerde connectie kunnen grote lengtes worden overbrugd zonder kans op storing. Zeker in studio's en on stage een niet onbelangrijke eis. Je vraagt je dan ook af wie in de audiowereld überhaupt die inferieure RCA stekker heeft bedacht……. Want hoe je het wendt of keert, het zijn bij veel fabrikanten vaak connectoren met een krakkemikkige constructie met als gevolg regelmatig verlies van signaal door gemis aan klemkracht, los zittende contacten en breuken in of vlak voor de connector. Wordt daarbij ook nog eens metaal met een matige elektrische geleiding gebruikt, dan kun je eigenlijk niet meer spreken van een goed product. Het ziet er dan vaak wel leuk uit, maar dat is vaak uiterlijke schijn.
Neutrik XLR kabelset
Neutrik XLR female
Neutrik XLR male
Bij de Neutrik XLR connectoren zijn de geleidende delen weliswaar niet van Tellurium koper, maar constructief is de Neutrik XLR wel erg goed. Een Neutrik XLR heeft in vergelijking tot veel XLR connectoren wel een goede klemming op de pennen en ook de niet onbelangrijke trekontlasting is hier gewaarborgd. En dan komt het leuke deel: een Neutrik XLR kost maar een slordige 3 euro per stuk….. De Neutrik XLR is een oerdegelijke connector van hoge kwaliteit.
The proof is in the eating
Maar zijn de Neutrik connectoren klankmatig net zo goed dan de prijzige ETI Kryo XLR? De meeste ‘Jantje is nooit tevreden’ audiofielen gaan toch voor dat laatste beetje klank verbetering, toch? Dan kan een suffige, goedkope Neutrik echt niets zijn. Tijd om eens een set ETI Kryo XLR interlink te maken en te vergelijken met mijn set Neutrik XLR kabels.
Zoals je ziet is de constructie van de ETI Kryo XLR erg goed. Binnen een mum van tijd bouw je een fraaie en hoogwaardige XLR kabelset.
Een XLR aansluiting maken is relatief eenvoudig.
Bij de RCA heb je twee draden: een plus en min draad. Een zogenaamde heenvoerende draad en een terugvoerende draad. Bij de XLR komt er een extra (massa) draad bij. Hierdoor wordt de heen (positief) - en terugvoerende (negatief) afgeschermd van storingen van buitenaf. Een van de redenen is dat er grotere lengtes overbrugd moeten worden zonder dat je onderweg storingen wilt oppikken.
Hoe de XLR connector wordt aangesloten zie je op deze afbeelding. Fijn is dat op de XLR stekker netjes het bijbehorende getal staat voor de juiste connectie.
ETI Kryo XLR kabelset
De luistertest
Ik heb al langere tijd XLR kabels in mijn set. Gemaakt met onze eigen zilverkabel met Neutrik XLR connectoren. Deze spelen al een tijd naar alle tevredenheid en ik moet zeggen dat ik geen enkele behoefte voelde om deze te wijzigen. Eén van de belangrijkste XLR connecties in mijn set is de verbinding van de Bespoke TVC naar de Spec RSA-M99. Een andere kritische kabel is deze van de DDDAC-XL naar de Bespoke TVC. Om een eenduidige luistertest uit te voeren heb ik gekozen om de XLR tussen de Bespoke TVC en SPEC versterker te wisselen.
De ervaring van het wisselen van een standaard RCA stekker voor de ETI kryo RCA zit nog vers in mij hoofd. Dat was best een ontluisterende ervaring. Het verschil tussen beide connectoren was destijds aanzienlijk. Zo groot dat ik in de weken er na al mijn RCA connectoren in mijn eigen set heb vervangen voor ETI Kryo RCA connectoren. Nu is dan de ETI Kryo XLR aan de beurt. Ik kan jullie gelukkig uit de droom of beter verwachting helpen. Het verschil met de Neutrik XLR is namelijk niet zo groot als ik bij de ETI RCA heb ervaren. Kun je dan de conclusie trekken dat deze ETI XLR minder goed presteren dan zijn kleine broertje de RCA? Nee, zeker niet. Het pleit alleen maar voor de goede kwaliteit van de Neutrik XLR.
Is er dan wel verschil? Jazeker wel. Bij de fraaie MFSL Dire Straits, Brothers in Arms op 45 RPM hoor je wel degelijk de kwaliteit van de ETI’s. Het gehele geluidsbeeld is wat transparanter, mooier in balans en ook in het laag laat de ETI verschillen horen. Maar het verschil is niet wereldschokkend. De net binnengekomen Stevie Ray Vaughn op de Mobile Fidelity's UltraDisc One-Step persing is ongekend goed. Deze nieuwe techniek op vinyl gebied is werkelijk bijzonder. Niet goedkoop, maar zeker de moeite waard. De ETI Kryo XLR geven net dat beetje extra smeuig-heid en detail aan de sound.
Conclusie
Na een avond luisteren van verschillende muziekstijlen en bronnen, wisselen van kabels en weer luisteren is het oordeel geveld….. De interlink met de ETI Kryo XLR is een erg mooie kabel met een enorme transparantie en geeft een prachtig beeld van ruimte en detail. De neutrik XLR kabel scoort hier net onder maar is niet te onderschatten. Zeker gezien het enorme prijsverschil geeft deze Neutrik XLR connector enorm veel waar voor het geld. Heb je een bescheiden budget of wil je niet te veel geld besteden voor een XLR connector en wil je toch kwaliteit, neem dan deze Neutrik XLR. Voor wie echter alles uit de muziek wil halen en daarin wil investeren, kan ik deze ETI Kryo XLR echt aanbevelen. Bij mij blijft hij in ieder geval tussen mijn Bespoke TVC en SPEC eindversterker zitten en ik vermoed dat hij daar niet meer van af komt….
Algemeen denk dat de (RCA) connector voor veel audioliefhebbers vaak een ondergeschoven kindje is. Kijk daar eens kritisch naar. Het is belangrijk om regelmatig je connectoren te controleren op klemkracht en ook periodiek de contact oppervlakken te reinigen.
Wij zijn onder de indruk van de ETI Kryo connectoren. Dit wat betreft bouwkwaliteit, materiaal keuze en klankmatige eigenschappen. We hebben deze connectoren dan ook opgenomen in ons aanbod in de webshop.
ETI Kryo XLR prijs per stuk: € 69,50 verkrijgbaar bij: Audio-Creativeshop.
Neutrik XLR prijs per stuk: € 3,= verkrijgbaar bij BAX shop.
Dag Marco,
Dit is weer een leerzaam artikel,Duidelijke info met het hoe en waarom we bepaalde pluggen wel of niet moeten gebruiken.
Ik kwam een paar jaar in de info map van Allen Wright tegen het gebruik van LEMO pluggen en chassis delen.Zwitsers fabrikaat en de kwaliteit die er niet om liegt.
Ze zijn alleen erg moeilijk te krijgen.
Vele hobbyisten beseffen niet dat ze te weinig aandacht besteden aan GOEDE kabels en GOEDE pluggen.Wat je in de audio keten kwijt raakt is niet meer terug te corrigeren.Succes met dit mooie project.vr.gr.
Ben van Druten
Hoi Marco,
Ik zie dat je de Neutrik connectoren getest hebt met “Gold Contacts”. Volgens Neutriks eigen schrijven zou de “silver contacts” versie de wereldwijde standaard zijn.
Moet zeggen dat de gold contacts versie mooier smoelt maar aangesloten zien we daar niks van 🙂
Is er een reden dat je voor de gold hebt gekozen i.p.v. de silver?
Gr Gijs
Naar aanleiding van reactie van Ben van Druten: Lemo is wel degelijk goed verkrijgbaar. Hebben een afdeling in Heemskerk. Ik heb even op hun website gekeken en maken inderdaad erg mooie en ook erg degelijke connectoren. Sterker nog ze hebben zelfs een service om kabels af te monteren, ook voor hifi.
Website Lemo: https://www.lemo.com/nl